تاملی بر آیین های رزم و جنگاوری بر اساس دارابنامۀ بیغمی

مقالۀ حاضر به بررسی دارابنامه (887 ه.ق) یا به تعبیر دقیق‌تر فیروزشاه‌نامه می‌پردازد. دارابنامه، یکی از کهن‌ترین حماسه‌‌های عاشقانه و عامیانۀ فارسی ایران قبل از اسلام است که محمد بیغمی آن را دربارۀ قهرمانی‌های فیروزشاه پسر داراب کیانی روایت کرده و محمود دفترخوان آن را نگاشته است. نویسندۀ مقاله با توجه به این نکته که داستان‌های عامیانۀ کهن می‌توانند منبع ارزشمندی برای کشف آداب و رسوم دوران روایت داستان نیز باشند، درنظر دارد با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی مبتنی بر متن دارابنامۀ بیغمی -که حماسه‌ای عاشقانه (رمانس) است- گوشه‌‌هایی از آداب و رسوم جنگاوری ایران کهن را بازنماید؛ ازاین‌رو می‌کوشد با پاسخ به این پرسش که آیین رزم و جنگاوری در دارابنامۀ بیغمی چگونه است و آداب و رسوم جنگاوری این داستانِ متعلق به ایران پیش از اسلام، چقدر با آداب و رسوم اسلامی و دوران نویسنده مطابقت دارد؟، تبیین کند داستان‌های عامیانه از جمله دارابنامه، علاوه بر تبیین آداب و رسوم مرسوم در ایران کهن و دوران پیدایش خود، آداب رایج دوران کتابت داستان را نیز منعکس می‌کنند؛ چنانکه می‌توان گفت بسیاری از آیین‌های مرسوم رزم در دارابنامه بیغمی، متعلق به عصر اسلامی است؛ به‌گونه‌ای‌که این اثر را از نظر ویژگی‌های رزمی می‌توان با شاهنامه‌ها، فتوت‌نامه‌ها وآثار پهلوانی فارسی مطابقت داد.

a reflection on the customs of the ancient combat and warfare according to bighami’s darabnameh

the present article examines darabnama (887 a.h.) or, more precisely, firouzshahnameh. darabnameh is one of the oldest persian love and folk epics of pre-islamic iran, narrated by mohammad beghmi about the heroism of firouzshah, son of darab kiani, and written by mahmoud dafterkhan. considering the fact that ancient folk tales can be a valuable source for discovering the customs of the story telling period, the author of the article intends to use a descriptive-analytical approach based on the text of bighami’s darabanam - a romantic epic (romance) - show some sides of ancient iran’s war customs; therefore, he tries to answer the question of what is the ritual of war and warfare in beghami’s novel and how the customs of warfare in this story - whose origin goes back to pre-islamic iran - are similar to islamic customs and the author’s era? shows that folk stories including darabnameh, in addition to explaining the customary customs and traditions in ancient iran and the era of their origin, also reflect the common customs of the time when the story was written; as it can be said, all the customary rituals of war in begami’s darabnameh belong to the islamic era; in such a way that this work can be matched with shahnamehs, fatutnamehs and persian heroic works in terms of martial characteristics.