احتمال نقض غرض در تصحیح باغ فردوس الهامی کرمانشاهی (تاملی بر تصحیح منظومۀ حماسی و آیینی شاهدنامه)

شاهد نامه یا باغ فردوس، منظومۀ حماسی احمد بن رستم الهامی کرمانشاهی (م 1325ق.) دربارۀ واقعۀ کربلاست و به گفتۀ سراینده و داوری دیگران از ویژگی‌های «فارسی‌گرایی»، «پختگی» و «جامعیت» برخوردار است؛ ولی این ویژگی‌ها در تصحیح‌های موجود این کتاب دیده نمی‌شود. در این گفتار با بررسی شواهدی از تصحیح امید اسلام‌پناه (1379) و علی انسانی (1381) نتیجه گرفته می‌شود که با همۀ دقت ستودنی و دغدغۀ والای ایشان، در هیچ‌یک از این دو تصحیح، متن نهایی باغ فردوس چاپ نشده، بلکه ویژگی‌های پیش‌گفته نقض شده است. این در حالی است که با توجه به گواهی میرزا محمدباقر خسروی، شاعر هم‌عصر الهامی، وی پس از پایان سرایش و حتی انتشار چند نسخۀ منتخب از باغ فردوس، آن را بازبینی کرده است؛ بنابراین گویا باید گفت معتبر شمردن نگارش نخست منظومه در تصحیح اسلام‌پناه، سبب افزوده‌هایی مکرر و نابجا در متن ازجمله بخش «اضافه‌های داستان حضرت عباس» شده است؛ همچنان که انسانی نیز به‌سبب تصرف‌های گفته و ناگفته، متن چندان مطمئن و جامعی فراهم نیاورده است.

possibility of violation of the purpose in the corrections of elhami kermanshahi’s bagh-e ferdows (a reflection on the correction of the epic and ritual poem of shahednameh)

shahednameh or bagh-e ferdows is the epic poem collection of ahmad ibn rostam elhami kermanshahi (d. 1325 ah) on the karbala incident, which, according to elhami himself and the judgment of others, is characterized by “persianism,” “maturity,” and “comprehensiveness;” these characteristics, however, are not visible in the existing corrections of this book. examining omid islam panah’s correction in 2000 and that of ali insani in 2002, this article concludes that, despite all their praiseworthy precision and great concern, the final text of bagh-e ferdows has not been published in either of these two corrections. this is while elhami, according to the testimony of his contemporary poet, mirza mohammad baqer khosravi, had reviewed bagh-e ferdows after finishing its composition and even publishing some selected copies of it. therefore, it should be said that the validity of the first version of this poem in the correction of islam panah has caused frequent and inappropriate additions in the text, especially the section &additions to the story of hazrat abbas also, the correction of insani has not provided a reliable and comprehensive text due to the changes he specified and did not specify.