زنانگی در پرتو نگاه حکمی و عرفانی

نظر به ماهیت توحیدی حکمت و عرفان اسلامی و با توجه به مضامین پرتکرار در متون حِکمی و عرفانی، دالّ بر نظرگاهی فراتر از موضوع جنسیت، باید گفت زنانگی و مردانگی اساساً امری عارض بر ذات انسانی است و زن و مرد به مثابة دو قطب مکمل یکدیگرند. با این همه، گاه در کنار تمجید و اکرام از زنان بزرگ، تقبیح‌ها و مذمت‌هایی نسبت به زن در مقام «نفس» در متون روایی و عرفانی مشهود است که شوربختانه در موارد بسیاری به برداشت‌های ناصواب و تحمیل نگاه‌های قشری منجر شده است. نوشتار حاضر با بازخوانی منابع حکمی و عرفانی اسلامی و با روش توصیفی - تحلیلی بر پایة مطالعات کتابخانه‌ای و با رویکردی تطبیقی می‌کوشد به تجزیه و تحلیل نظرگاه‌های فلسفی و عرفانی پیرامون این مساله بپردازد. یافته‌های تحقیق نشانگر آن است که کلید فهم دقیق این امور در رمزگشایی از سمبلیسم نفس و عقل است که مدار بسیاری از اقوال و تمثیلات دینی و عرفانی است. وجود تعابیر سمبلیکی چون خلق حوا از پهلوی چپ آدم(ع) برآمده از این منظر حکمی است که نفس کلی از جهت خلقی - شان الی الخلقی - عقل کلی صادر شده و نه شان الی الحقی آن و این دست مبانی رمزی را هرگز نمی‌توان و نباید از پسِ ایسم‌های رنگارنگ روزگار فهمی