گفتمان سیاست فرهنگی حجاب در اسلام

بررسی گفتمان سیاست فرهنگی اسلام در مساله حجاب و تفصیل رویه‌ها و عناصر مشارکت کننده وگونه‌های بازتولید معنا در مساله حجاب در بستر هویت زن و جامعه اسلامی قابل تحلیل است چراکه حجاب در اسلام برای حفظ ارزش زن و شکل گیری جامعه ایمانی ودربستر جامعه ایمانی (به صورت تشکیکی لحاظ شود) تشریع شده است. زن در عرب جاهلی به عنوان کالا و مایملک مرد و خارج از حوزه انسانی معنا دار بود و روابط اجتماعی در قالب ارث، نفقه، نکاح، بیع و طلاق و.. نیز برهمین نگرش سامان یافته بود اما اسلام تفسیر جدیدی از زن را در جامعه ای که با نزول اسلام نسبت به فهم خود از جهان مساله مند شده بود ارائه نمود و پس از شکل گیری جامعه اسلامی در مدینه لوازم اجتماعی نگاه انسان‌شناختی خود را بسط داد و در نخستین قدم( در عرصه اجتماعی) زن مسلمان را که در جنس همانند مرد و در فهم کمالات و دستیابی به آنها همپای مردان است را به حجاب مفتخر نمود تا هم خود به کالا نبودش ایمان یابد و هم دیگران او را چون کالا ناِنگارند و در پس این ترقی، حقوق مختلفش در جامعه را از ارث تا نکاح برشمرد و درنهایت، تحقق کامل جامعه ایمانی را با مشارکت او ممکن دانست.اسلام در این مسیر از عناصر مختلفی در جامعه مکه و مدینه برای ساماندهی به دیدگاه خود استفاده کرده است. در جامعه مکه که با پرسش‌های هستی‌شناختی و انسان‌شناختی از حالت توده‌ای خارج شده و دو گروه مسلمان وکافر هر کدام به نحوی در پی پاسخ اند. پیامبر(ص) نقش یک نخبه و فرد دارای نفوذ اجتماعی را دارد که جامعه پویایی را مخاطب قرار داده است. اما در مدینه اوضاع تغییر می‌کند. پیامبر(ص) در اینجا حاکم شرع است و در کنار حاکمیت در مساله حجاب، عموم مردم و زنان و دختران پیامبر به عنوان نخبگان اجتماعی فعال هستند. چه اینکه آنها (زنان و دختران پیامبر(ص)) مورد احترام کل جامعه بخصوص زنان هستند. اما رویه مشارکت چیست؟ مرور فرآیند عینیت‌بخشی به هویت زن در نگرش اسلامی آشکارا رویه بازاندیشی را فریاد می‌زند. به بیان دیگر، پیامبر(ص) تلاش می‌کند با ارائه پرسش و پاسخ صحیح درباره زن، هویت تازه‌ای را تعریف کند که البته جامعه بدون تفکر و از طریق آبا و اجداد بدان نرسیده است، بلکه به واسطه بازاندیشی در جایگاه زن در انسان‌شناسی به آن ملتزم شده است. در فرآیند بازاندیشی در هویت زن وبالتبع پیدایش عنصر ارزشی حجاب پیامبر ابتدا از طریق بیان الگو وسپس نزاع هویتی با عرب جاهلی منظر انسان‌شناختی خود را صورت بندی کرد و سپس با شکل گیری جامعه اسلامی این هویت را در ابعاد اجتماعی تفصیل و متعین نمود.البته در مساله حجاب تنها در هویت زن بازاندیشی نشده است، بلکه در شخصیت جامعه نیز بازاندیشی صورت پذیرفته و جامعه نیز با کنار هم قرار گرفتن عناصری چون حجاب هویت جدیدی (جامعه عفیف) یافته است.