نقش زن در خرده گفمتان‌های پس از انقلاب اسلامی

هدف مقاله حاضر، بررسی و مقایسه نقش زن در خرده‌گفتمان‌های مذهبی پس از انقلاب اسلامی است. امام خمینی با بیان این جمله که «زنان باید در مقدرات اساسی کشور دخالت کنند»؛ اهمیت نقش و حضور زنان در جامعه را بر همگان مشخص نمودند. ازآنجاکه زنان نیمی از جامعه هستند و از دامن ایشان مرد به معراج می‌رسد؛ نقش موثری در پیشبرد اهداف و آرمان‌های جامعه اسلامی ایفا می‌نمایند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است: زن در خرده‌گفتمان‌های مذهبی پس از انقلاب اسلامی از چه جایگاهی برخوردار است و تفاوت و شباهت‌های این جایگاه چیست؟ برای پاسخ به این پرسش، از روشِ مقایسه‌ای برای مقایسه خرده‌گفتمان‌های مذهبی، از روش و نظریه تحلیل گفتمان برای مباحث نظری و همچنین تحلیل خرده‌گفتمان‌های مذهبی و جایگاه و نقش زنان در آنها و از شیوة تحلیلِ اسنادی برای گردآوری داده‌ها ازجمله اسناد و مدارک موجود شامل پایان‌نامه‌ها، کتب و مقالات استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که پس از انقلاب اسلامی در گفتمان مذهبی سه خرده‌گفتمان با سه دیدگاه متفاوت نسبت به جایگاه و نقش زنان مشاهده می‌شود. خرده‌گفتمان مذهبی سنتی رادیکال که حصر زن در خانه، شوهرداری و پرورش فرزندان را شایسته او می‌داند و به‌طورکلی مسئولیت زنان را به خانه‌داری تقلیل می‌دهد؛ خرده‌گفتمان مذهبی احیاگرانه (مجدد) که با توجه به مقتضیات زمان و مکان و با مراجعه به سنت (نص و روایات دینی)، به بازتعریف جایگاه زنان و حضور سالم و بدون دغدغه آنها توام با حفظ موازین شرعی در عرصه اجتماع تاکید دارد؛ درنهایت خرده‌گفتمان مذهبی روشنفکرانه (متجدد) که با مراجعه به مدرنیته (متون حقوق بشری و فمینیستی)، ضمن مساوی دانستن زن و مرد به لحاظ حقوقی، بیان می‌نماید؛ زنان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی چیزی از مردان کم ندارند و این امر را می‌توان از آیات و روایات نیز برداشت نمود، بدین ترتیب آیات و روایات را طوری تفسیر می‌کنند که تضادی با متون مدرن فمینیستی پیش نیاید.