بررسی تطبیقی علم‌آموزی و ازدواج زنان در شعر مشروطه‌ ایران و عصر نهضت عراق

ایرانِ عصر مشروطه و عراقِ عصر نهضت، در دوره‌ای از حیات سیاسی -اجتماعی خود به سر می‌برند که نشانة بارز آن را می‌توان در دگرگونی‌های اساسی فرهنگی و حرکت از سمت سنت به مدرنیته یافت. این دگرگونی‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تاثیر خود را بر شعر و ادب این دو کشور نیز بر جای گذاشته بود که مهم‌ترین نمود آن را می‌توان در تغییر روند موضوعات و درون‌مایه‌های شعری از موضوع‌های قدیم به درون‌مایه‌هایی با مضامین روز جامعه یافت. این تجدید شعری با تجدید ظاهری جامعه و حرکت آن به سوی مدرنیته هماهنگ شده بود. مضامینی چون دعوت به علم‌آموزی، مبارزه با استعمار و استبداد، دعوت به تجدد، آزادی زنان، استقلال‌طلبی و آزادی‌خواهی در صدر این موضوعات قرار می‌گیرند. دعوت به آزادی زن در جامعه، لزوم علم‌آموزی او، اظهارنظر درباره هر آنچیز مرتبط به زن و حضور او در محیط بیرون از خانه نیز در همین راستا قرار می‌گیرد. براین‌اساس، پژوهش حاضر بر آن است تا با شیوة توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری کتابخانه‌ای داده‌ها به بررسی تطبیقی نوع نگرش مهم‌ترین شاعران مشروطه‌ ایران و عصر نهضت عراق به علم‌آموزی و ازدواج زنان و بازخورد آن در اشعار ایشان بپردازد. باتوجه به زیرساخت‌های سیاسی- اجتماعی یکسان هر دو کشور در دوران مشروطه و نهضت، شیوة تطبیق برمبنای مکتب تطبیقی اروپای شرقی است. طبق نتایج، با وجود تشابه دیدگاه‌های شاعران دو کشور در مورد پاره‌ای از مسائل مربوط به زنان، ازآنجاکه جامعة ایران -نسبت به کشور عراق- با سرعت بیشتری از سنت به سمت مدرنیته گام برداشت، شاعران ایرانی در برخی موضوعات مانند دعوت به بی‌حجابی زنان، آشکارتر و بی‌پرواتر سخن گفته‌اند؛ حال‌آنکه در کشور عراق با توجه به سنتی‌تر بودن آن، این‌گونه دعوت‌ها کم‌رنگ‌تر بوده و در لفافه بیان شده است.