صورت‌بندی خودانگاره زنان انقلابی

درباره حضور زنان در انقلاب اسلامی، تحقیقات بسیاری از زوایای متنوع تالیف شده است. ولی روایت و دریافت آنها از فعالیت خود و پژوهش درباره این خودانگاره کمتر مورد توجه بوده است. در نوشتار حاضر تلاش می‌شود از منظر تاریخ اجتماعی و با روش تحلیل محتوا، ضمن مرور تاریخ شفاهی نگارش یافته از خاطرات زنان انقلابی، ادراک آنان از خود را، صورت‌بندی و مقوله‌بندی نماییم. یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که آنان اقدامات سیاسی را نه به‌مثابه «حقّ»، بلکه «تکلیفی دینی» می‌پنداشتند. ازاین‌رو، فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی آنان در امتداد باورهای دینی و تقرّب الهی، تفسیر می‌گردد. همچنین در بررسی سخنان این زنان، نه مرز جنسیتی وجود دارد و نه مرز سنّی و نه مرز طبقاتی؛ بلکه اصل تکلیف‌مداری، ماهیت غیرمتصلب و انعطاف‌پذیر در مقتضیات شناختی، کنش‌های فرامرزی و باطن‌گرایی، مقوم‌های زنجیره هم‌ارزی گفتمان آنان به‌عنوان فاعل شناسا محسوب می‌گردد. لذا ترکیب مقولات بااعتنایی، تکلیف‌محوری و معناگرایی - در مقابل نگاه حقّ مدرن و ظاهرگرایانه - منجر به تنوّع و تداوم فعالیت‌ها، فارغ از ساختارها و امکان‌های از قبل موجود، در صورت‌بندی خودانگاره زنان انقلابی شد. همچنین یافته‌های دیگر شامل: مقولات اجتماع‌سازی، تعامل خلاقانه و انفتاحی با ولی و رهبر انقلاب، نگرش فراجنسیتی و دریافت ضداستعماری از حجاب است. در عین حال به سبب بی علاقگی ایشان به روایت خود، همچنان در روایت و تخیل سیاسی زن ایرانی جایشان خالی است.