امکان‌سنجی تفویض ریاست خانواده به زوجه

ریاست زوج در خانواده از مشهورات فقهی اسلام و به موجب ماده 1105 قانون مدنی ایران در روابط زوجین، از خصایص شوهر است. امروزه این موضوع با توجه به گسترش انگاره تساوی حقوق زن و مرد، تغییر در شیوه‌های زندگی و پذیرش نقش‌های جدید اجتماعی و خانوادگی توسط زنان، با انکار مطلق و یا تغییر مواجه و برخی تجدیدنظر در همه یا برخی از احکام و حقوق زناشویی به ویژه در مساله ریاست خانواده که آثار و نتایج فراوانی دارد را خواستار شده‌اند. پرسش اصلی این مقاله این است که آیا تفویض و تراضی بر اعطای ریاست به زوجه امکان‌پذیر خواهد بود؟ پاسخ به این پرسش در گرو شناخت ماهیت ریاست و نسبت آن با مفهوم حق و حکم و قواعد آمره خواهد بود. این مقاله با رویکردی تحلیلی، سه دیدگاه حق بودن، حکم بودن و ترکیبی از حق و حکم بودن ریاست زوج را بررسی و ضمن پذیرش دیدگاه سوم بدین نتیجه رسیده است که آن بخش از تکالیف که مرتبط با حمایت از عِرض و حقوق همسر است، قابل اسقاط یا واگذاری نیست، اما بخشی که جنبه حمایت مالی از زوجه را دارد، قابل اسقاط و تفویض به زوجه است.