درس آموخته های اجرای برنامه آبادانی و پیشرفت در منظومه های روستایی کشور

نواحی روستایی ایران بعنوان پدیده اجتماعی- فضایی متاثر از روندهای درونی و بیرونی در ابعاد مختلف دچار تغییر و تحول شده اند. دگردیسی ها بوجود آمده که بعضا در انطباق با شرایط این نواحی نیست، زمینه بروز مسایل و چالش هایی را فراهم ساخته، که حل آنها نیازمند نگرش جدید است. در این ارتباط، برنامه آبادانی و پیشرفت منظومه روستایی بعنوان گفتمان جدید توسط بنیاد مسکن مطرح شد. مقاله حاضر با هدف شناسایی و تحلیل درس آموخته ها تدوین شده است. رهیافت و روش شناسی حاکم بر تحقیق به ترتیب تفسیری و کیفی است. جامعه هدف، طرح منظومه روستایی در حال اجراء در 34 پایلوت در کشور است. با توجه به جدید بودن برخی از پایلوت ها، گروه تحقیق بر اساس روش نمونه گیری هدفمند 7 پایلوت را که حداقل سه سال از اجرا آنها گذشته بود، انتخاب نمود. روش جمع آوری داده ها، اسنادی- میدانی بود. در روش اسنادی منبع اطلاعات، گزارش ها و برنامه های اقدام و در روش میدانی، تسهیل گران، کارشناسان و ناظران علمی اجرا برنامه بودند که فن مصاحبه نیمه ساختاریافته داده ها مرتبط جمع آوری شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا کیفی و تحلیل گفتمان به صورت توامان استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که؛ بازخوردهای منفی برآمده از نقد مجامع علمی و اجرایی و اقدامات انجام گرفته در تهیه و اجرای برنامه مولفه های کلیدی موثر بر تکامل برنامه است. همزمانی تهیه و اجرا، الگوی سازمان فضایی تطبیق یافته چند مرکزی با الزامات قانونی موجود، تهیه بسته های اجرایی در چارچوب طرح های پیشران، نقش پذیری دست اندرکاران کلیدی محلی - منطقه ای و نهادسازی از جمله درس آموخته های هستند که متاثر از بازخوردهای منفی به بسط مفهومی و عملی گفتمان برنامه منظومه های روستایی کمک کرده اند. نکته کلیدی در این ارتباط، نقش پذیری متخصصان مختلف از جمله بویژه جغرافیدانان روستایی است.