تکانه های نفتی و تاثیر آن بر سرمایه گذاری مالی دولت در ایران

درآمدهای حاصل از صدور نفت خام و فراورده های نفتی سهم مهمی از درآمدهای دولت را تشکیل می دهد و بخش عمده صادرات کشور را به خود اختصاص داده است. بروز هر گونه شوک درآمد نفتی می تواند آثار گسترده ای بر دارایی ها و بدهی های مالی بخش دولتی بر جای بگذارد. خالص سرمایه گذاری مالی دولتی که از تفاضل دارایی ها و بدهی های مالی حاصل می‌شود و مقدار مثبت آن نشان دهنده وام دهنده بودن و مقدار منفی آن نشان دهنده وام-گیرنده بودن بخش دولتی است، نیز می تواند از تکانه های نفتی متاثر شود که این تغییر خود می تواند بر متغیرهای کلان اقتصادی تاثیر زیادی بگذارد. با توجه به اهمیت این موضوع و با توجه به اینکه شوک درآمد نفتی در اثر تغییر در قیمت نفت و یا تغییر در مقدار صادرات نفت خام و فراورده ها ایجاد می‌شود، در این مقاله به بررسی آثار شوک افزایش درآمد نفتی بر دارایی ها و بدهی های مالی بخش دولتی و خالص سرمایه گذاری مالی این بخش پرداخته می‌شود. بدین منظور از روش favar برای داده های سال های 1398-1352 استفاده شده است. بروز شوک ناشی از افزایش درآمد نفت منجر به تکانه مثبت درآمدی برای بودجه دولت می‌شود و دارایی ها و بدهی های مالی دولت ازآنجاکه می‌دهد که این افزایش برای سال اول معنی دار است. بعد از گذشت به ترتیب 4 و 3 سال این واکنش معکوس شده و در نهایت به سطح تعادل خود باز می گردد. افزایش هر دو طرف دارایی و بدهی به طور کامل خنثی نمی شود و واکنش خالص سرمایه گذاری مالی بخش دولتی ابتدا به طور جزئی افزایشی است ولی بعد از دو سال این روند کاهشی شده و سپس واکنش عکس و در جهت منفی از خود نشان می دهد. واکنش خالص سرمایه گذاری مالی دولتی نشان دهنده آن است که بخش دولتی در کوتاه مدت می تواند وام دهنده به بخش های دیگر نهادی باشد ولی در بلندمدت وام گیرنده از بخش های دیگر است.