مروری بر روش های تامین مالی صنعت پتروشیمی در ایران

تامین مالی از کلیدی‌ترین مباحث حاکم بر قراردادهای سرمایه‌گذاری و صنایع نفت‌وگاز است. پروژه‌های نفت‌وگاز نقش بسزایی در توسعه اقتصادی کشور صاحب نفت دارند؛ ازاین‌رو اجرای آن‌ها نیازمند هزینه فراوانی است و ریسک بالایی دارد. در این مطالعه مروری، جستجوی مقالات مرتبط در منابع الکترونیکی معتبر شامل google scholar ، science direct ، پایگاه علمی جهاد دانشگاهی ، مرجع دانش سیویلیکا ، پرتال جامع علوم انسانی ، بانک اطلاعات نشریات کشور (مگیران) ، مرکز مدارک علمی ایران ( ایرانداک) صورت گرفت. مقالات مورد جستجو طی سال‌های 1399-1391 به چاپ رسیده اند و با کلمات کلیدی تامین مالی، صنعت پتروشیمی، تامین مالی صنعت نفت، ابزارهای مالی اسلامی، صکوک، تامین مالی پروژه محور و... گردآوری شده اند.در تامین مالی پروژه‌های نفتی، موضوع و جغرافیای پروژه اهمیت بسیاری دارد. تامین مالی این پروژه‌ها ممکن است از منابع بازارهای مالی یا سرمایه صورت گیرد. انتخاب تامین مالی مناسب پروژه، بنابه اقتضای فیزیکی و جغرافیایی و سیاسی پروژه متغیر است. برای بررسی وضعیت صنعت پتروشیمی کشور از میان 30 مجتمع پتروشیمی فعال عضو بورس، 18 مجتمعی که اطلاعات صورت‌های مالی حسابرسی شده شش ماهه نخست سال‌های 1393 و 1394 آن‌ها در سامانه سازمان بورس و اوراق بهادار قرار داشت، به عنوان نمونه‌ای از صنعت درنظر گرفته شد. بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری بلندمدت صورت گرفته در مجتمع‌ها در قالب سرمایه‌گذاری مالی و خرید سهام سایر مجتمع‌های پتروشیمی با هدف افزایش تملک صورت گرفته است. علاوه بر این، توزیع سود سهام مهمترین کانال خروج نقدینگی از بنگاه‌های پتروشیمی بوده که به کاهش توان صنعت در بازپرداخت بدهی‌ها منجر شده است.با توجه به تجربه موفق کشورهای مختلف در انتشار صکوک به منظور تامین مالی صنعت پتروشیمی، استفاده از اوراق بهادار اسلامی پیشنهاد می‌گردد که یکی از انواع آن اوراق جعاله می‌باشد.در کشور ما با وجود تنوع فراوان اوراق بهادار اسلامی، اوراق جعاله در تامین مالی صنعت نفت و گاز مورد استفاده قرار نگرفته است؛ در حالی که انتشار این اوراق، می‌تواند پاره ای از مشکلات تامین مالی صنعت پتروشیمی را سامان دهی کرده و از سوی دیگر به واسطه توسعه ابزارهای مالی و جذب منابع مالی، بازار سرمایه کشور را توسعه دهد.