بررسی تغییرات مکانی رسوبدهی ویژه در حوضه کرخه

خاک مهم ترین بستر تولید مواد غذایی برای انسان در مقیاس جهانی است. بنابراین ارزیابی داده های اندازه گیری شده رسوب و تغییرات آن ها در مقیاس های مکانی مختلف به منظور پیشرفت دانش فرسایش خاک ضروری است. در این راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر مقیاس بر رسوب دهی حوضه ها با وسعت کمتر از 1000 کیلومتر مربع در حوضه کرخه با استفاده از اطلاعات تعداد 17 ایستگاه هیدرومتری انجام شد. بدین منظور ابتدا با استفاده از افزونه archydro و مدل رقومی ارتفاع، بر اساس موقعیت ایستگاه‌های هیدرومتری موجود، حوضه کرخه به تعداد 28 زیرحوضه تقسیم گردید. که تعداد 17 ایستگاه با مساحت کمتر از 1000 کیلومتر مربع انتخاب شد. علاوه بر این، با توجه به وضعیت توپوگرافی، ژئومورفولوژیکی و هیدرولوژیکی، حوضه کرخه به پنج ناحیه اصلی نیز منطقه‌بندی شد. در ادامه با توجه به مقادیر مساحت (a) و رسوب ویژه (ys) در زیرحوضه ها روابط ys-a تحت مختصات log-log رسم شد تا با محاسبه یک معادله رگرسیون خطی یا غیر خطی بین y وa تاثیر مقیاس بر میزان رسوب در زیرحوضه های اصلی مشخص گردد. در نهایت با استفاده از روش ارائه شده توسط چرچ و همکاران، مقادیر رسوب ویژه تصحیح شده برای هر یک از زیرحوضه های اصلی محاسبه و از طریق درون یابی، نقشه‌ رسوب ‌ویژه حوضه تولید شد. نتایج بررسی اثر مقیاس بر رسوب ویژه، نشان داد که برای کل حوضه کرخه به عنوان یک حوضه واحد، رابطه رگرسیونی مناسبی بین ys و a وجود نداشته است (19/0=r2). هرچند که برای زیرحوضه ها روابط رگرسیونی با ضرایب تبیین بین 6/0 تا 1 به دست آمد. سایر یافته ها نشان داد که در مقیاس های مختلف میزان رسوب نیز متفاوت است و بیشترین میزان رسوب ویژه مربوط به ایستگاه کامیاران با کمترین مساحت است.