نقش ویژگی‌های خاک در گسترش فرسایش شیاری در حوزه آبخیز زنجان رود در شمال غرب ایران

فرسایش شیاری یکی از اشکالهای مهم فرسایش آبی در اراضی شیب‌دار میباشد. این نوع از فرسایش آبی در کنار عواملی چون بارندگی، توپوگرافی و پوشش گیاهی به شدت تحت تاثیر نوع خاک است. این پژوهش به منظور بررسی نقش ویژگیهای خاک در فرسایش شیاری در بخشی از خاک های حوزه آبخیز زنجان رود انجام گرفت. برای این منظور ده دامنه دچار چند عارضه از فرسایش شیاری انتخاب شدند. ویژگی‌های شیارها شامل طول، عرض و عمق در محل شیار اندازهگیری شدند و حجم خاک فرسایش یافته از شیارها به دست آمد. نمونههای از خاک پیرامون هر شیار از عمق صفرتا 30 سانتی‌متر برداشت شد و در آزمایشگاه مورد تجزیه قرار گرفت. بررسی رابطه بین حجم شیار و ویژگی‌های خاک‌ نشان داد که بین فرسایش شیاری و درصد سیلت (05/0>p، 42/0 =r) و سنگریزه خاک (05/0>p، 40/0 =r) همبستگی مثبت وجود دارد؛ درحالی که فرسایش شیاری همبستگی منفی با اندازه خاکدانه (01/0>p، 68/0- =r)، پایداری خاکدانه (01/0>p، 53/0- =r) و هدایت هیدرولیکی اشباع (05/0>p، 57/0- =r) دارد. به‌طورکلی این پژوهش نشان می‌دهد که خاک‌های که از سیلت و سنگریزه بیشتر و از خاکدانه کوچک و ناپایدارتری برخوردارند و نیز نفوذپذیری کمتری به آب دارند، بیشترین حساسیت به فرسایش شیاری را در منطقه دارند.