مدیریت جامع آبخیز، چالش‌های پیش رو: مثال موردی استان اردبیل

طرح جامع آبخیزداری با رویکرد مدیریت یکپارچه آبخیز و مدیریت سازگار در دستور کار دولت قرار گرفته است، تا مسائل، چالش‌ها و بحران‌های منابع طبیعی و محیط زیست را سامان‌دهی کند. حوزه آبخیز قره‌سو با مساحت حدود 740 هزار هکتار در استان اردبیل انتخاب شده است. در این زمینه ابهام‌هایی وجود دارد که می‌تواند در ارتباط با موفقیت و عدم موفقیت تاثیرگذار باشد. در این بررسی برخی از این مسائل مورد توجه قرار گرفته است: الف) در برخی از استان‎ها طرح شروع، ولی در برخی دیگر هنوز شروع نشده است. ضرورت دارد آسیب‌شناسی این عدم هماهنگی در اجرای طرح، و ادامه آن مورد توجه قرار گیرد. ب) تنوع دیدگاه‌ها و برداشت‌ها از چهارچوب تهیه شده (چهارچوب تدوین شرح خدمات برنامه راهبردی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز) که قرار است مبنای تهیه شرح خدمات استان‌ها باشد، وجود دارد. پ) برخی موارد و بندهای شرح خدمات اصولاً باید ساختار یکسانی داشته باشند و ممکن است در روند اتخاذ شده به شکل کنونی رعایت نشوند. ت) اجرای بخش عمده طرح توسط قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) قرار است انجام شود، اما حد و حدود شرح خدمات و رویکرد اجرایی عملیات نامشخص است. ث) آیا طرح جامع آبخیزداری بر اساس استانداردهای جهانی احیاء و با تاکید بر روش‌های طبیعت‌پایه و خنثی‌سازی تخریب انجام خواهد شد، یا اجرای آن بر اساس روال گذشته خواهد بود؟ ج) آیا اجرای عملیات بر پایه مطالعات انجام شده گذشته حوزه‎های آبخیز خواهد بود (مطالعاتی که از نظر زمانی به‎هنگام نیستند و نیز آنها بر اساس شرح خدمات قبلی و در قالب چارچوب‎های گذشته انجام شده‎اند)؟ اگر نه هزینه‌های صرف شده برای این مطالعات چگونه‌ خواهد بود؟ چ) شرح خدمات، تامین اعتبار مطالعاتی، اولویت‌بندی و سایر مسائل مرتبط در حاله‌ای از ابهام است که هنوز مشخص نیستند. ح) آیا نقش مشاور صرفاً تهیه و ارائه شرح خدمات است؟ پایش و نظارت بر اساس استانداردها چگونه انجام خواهد شد. خ) ضمانت اجرایی برای خنثی کردن عوامل تخریب چیست؟ د) ساز و کار هماهنگی و مشارکت بین سازمانی چگونه خواهد بود، هماهنگی و مشارکتی که تا به حال با علامت سوال مواجه بوده است.