ارزیابی اثربخشی اقدامات آبخیزداری بر وقوع سیلاب در حوزه آبخیز کارون

سیلاب ها از جمله مخرب ترین مخاطرات محیطی به ویژه در کشوهای خشک و نیمه خشک در شرایط تغییر اقلیم محسوب شده که تهدیدی جدّی برای بهره برداران و توسعه پایدار محسوب می شوند. این پژوهش با هدف ارزیابی اثر بخشی اقدامات آبخیزداری در کاهش فراوانی و وسعت پهنه سیل گیر رخ داده در بازه زمانی 2013 تا 2021 در حوضه آبخیز کارون بزرگ، انجام شده است. از بین بارندگی های رخ داده در این بازه زمانی 94 بارندگی سبب ایجاد رواناب در منطقه مورد مطالعه شده است که از بین، 10 بارندگی سبب وقوع سیلاب شده و 7 تای آنها قابل تحلیل با استفاده از سامانه گوگل ارث انجین است. بعد از تهیه نقشه شماره منحنی، نقشه پهنه هایی که در آن سیل رخ داده با استفاده از تصاویر رادار مربوط به پایگاه داده copernicus/s1_grd در بازه های زمانی مورد نظر از طریق سامانه گوگل ارث انجین استخراج گردید. از طرفی بر اساس نقشه اقدامات آبخیزداری در حوزه آبخیز کارون بزرگ، تاکنون 6 نوع عملیات آبخیزداری شامل 4 نوع عملیات سازه ای و 2 نوع عملیات بیومکانیکی در سطح 57 درصد از حوزه انجام شده است. سپس محدوده های وقوع سیلاب با نقشه عملیات آبخیزداری تلفیق و اثر بخشی ترکیبی اقدامات بررسی گردید. لایه پراکنش سیل های رخ داده با استفاده از نقاط ثبت شده در بانک اطلاعاتی سیل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور مورد اعتبار سنجی قرار گرفت که نتایج نشان داد که انطباق کاملی بین این دو پایگاه داده وجود دارد. بر این اساس شدیدترین و مخرب ترین سیل در سال 2019 به وقوع پیوسته است. نتایج تدقیق نقشه 7 سیلاب مهم رخ داده با حوزه هایی که عملیات آبخیزداری درآن انجام شده است نشان می دهد این عملیات از به وجود آمدن سیلاب به طور معنی داری جلوگیری کرده است و این در حالی است که اکثر سیلابها در مناطقی که فاقد عملیات اجرایی آبخیزداری است رخ داده است و اقدامات آبخیزداری اثر زیادی بر کاهش فراوانی سیلاب ها و وسعت پهنه های سیل گیر دارد.