دانش فنی جوامع محلی و نقش آن در ارتقاء پایداری حوزه‌آبخیز

در سال‌های اخیر مدیریت بهینه منابع آب به دلیل وقوع خشک‎سالی های متعدد در حوزه های آبخیز بسیار دشوار شده است. خشک سالی باعث تغییر الگوی مصرف به دلیل کاهش منابع آب می‌شود. در خشک‌سالی ها برخی از جوامع محلی نسبت به سایر افراد به دلیل دانش فنی بیشتر، برتری دارند. در کشور ایران استان سیستان و بلوچستان در شرایط نامساعد جوی و خشک‎سالی های مداوم قرار دارد. به دلیل خشک‌سالی های متعدد، عدم تامین حقابه هیرمند، تبخیر و تعرق بالا، بادهای مداوم؛ تامین اقتصاد خانوار از طریق کشاورزی بسیار محدود شده است. با این وجود برخی کشاورزان همچنان با بالاترین عملکرد در حال تولید محصولات کشاورزی هستند. براساس میزان محصولات تولیدی و مصرف آب، 5 گروه شامل محصولات جالیزی، گیاهان داروئی، شیلات، محصولات گلخانه‌ای و کشت گندم و جو انتخاب شد. سه نوع پرسشنامه محصولات، وابسته و مستقل طراحی شد و ضریب همبستگی، آزمون من ویتنی، تحلیل رگرسیونی و تحلیل عاملی استفاده شد. در پرسشنامه محصولات اطلاعات فنی کاشت، داشت و برداشت محصولات راهبردی و در پرسشنامه وابسته سه نوع نگرش، مهارت و دانش و در پرسشنامه مستقل پنج سرمایه ارزیابی شد. از حداکثر مقدار تابع لگاریتم راست‌نمایی، معیار سودمندی برازش، معیار آکائیک، شوارتز بیزین، حنان کوئین استفاده شد. نتایج نشان داد مدیریت خشک‎سالی بر مبنای منابع آب موجود باعث پایداری حوزه‌آبخیز زابل می‌شود و همبستگی معنی‌داری با دانش فنی جوامع محلی دارد. معیارهای موثر در این حوضه به‌ترتیب درجه سازگاری با خشک‌سالی، سرمایه طبیعی و سرمایه مالی و برابر با 009/0، 006/0 و 005/0 است.