بررسی معماری آب و استفاده آن در چهلستون

آب سر منشاء پیدایش سکونتگاه ها بوده است، وجود یک سرچشمه و منبع آب دلیلی منطقی برای ساختن تلقی می شده است .نمود آب در معماری به عنوان عنصری اصلی و مرکزی تلقی شده است و معماری اطراف آن شکل گرفته؛ شکل و فرم به مکان ها می بخشد، رابط و پیوند دهنده فضا های مختلف به یکدیگر می شود، به صورت جاری و گذرا از داخل محیط می گذرد و یا بصورت منظرین و نمایشی نمود می یابد. معمار باغ ساز ترفندهای مختلفی به کار بسته است تا ضمن صرفه‌جویی در مصرف آب، از کارکرد زیبایی شناختی آن نیز به خوبی بهره بگیرد. هدف این پژوهش تشریح گوناگونی فرم‌های نمایش و توجه صفویان به مباحث زیبای شناسانه در کنار اهمیت کاربردی آب است. این نوشتار از گونه پژوهش‌های تاریخی است که با رویکردی تحلیلی انجام گرفته است و به شیوه میدانی انجام شده است. با توجه به تخریب باغ چهل ستون کمبود داده‌ها این سوال مطرح شد که ساختار آبرسانی به این باغ چگونه است و طراحی آن و نمایش آب در فضای باغ چگونه انجام شده؟ نتیجه این پژوهش به این صورت است که: معماران به دو شیوه در باغ چهل ستون آب را به نمایش در می‌آوردند؛ آب ایستا در حوض‌های بزرگ شرقی و غربی عمارت حوض‌های مرمرین ایوان و حوض جبهه جنوبی، و آب‌های آب جاری در کانال‌های اطراف عمارت که عرض های متفاوتی دارند. تامین این آب از سه منبع تامین می‌شده که نهر فدن و جوی شاه، مهم ترین آنها بوده است.