تببین شاخصه های مواجهه صحیح با عقاید مخالف، براساس سیره امیرالمومنین در برخورد با خوارج

گرچه وحدت، از مبانی مهم دین اسلام بوده و در کتاب الهی و سنت معصومین: مورد تاکید قرار گرفته است، لکن با عنایت به توام بودن تبرّی و تولّی و همچنین توصیه به صلح و جهاد در منابع اعتقادی اسلام، تشخیص مبانی و معیارهای وحدت بخش و چگونگی و حدودِ آن در مواجهه با عقائد مخالف، جز با پژوهش و دقت عالمانه در کلام وحی و سیره‌ی معصومین: میسّر نمی گردد. بدین منظور، پژوهش در ماجرای خوارج، از یک سو به جهت اختلاف عقیدتی بسیار آنان با عموم مسلمین و تکفیر نمودن عموم مخالفین از جانب خوارج و از سوی دیگر معاصر بودن آنان با حاکمیت امام «حق و عدل» امیرالمومنین علی7، حائز اهمیت است؛ از این رو نحوه مواجهه و برخورد آن حضرت با خوارج، نمونه‌ای عالی از نحوه مواجهه‌ی صحیح با عقائد مخالف است و می‌تواند در جهت کشف شاخصه های ایجاد وحدت مورد مطالعه قرار گیرد. در این پژوهش که به شیوه‌ی توصیفی تحلیلی صورت گرفته، ضمن بررسی جزئیات تاریخی نحوه مواجهه امیرالمومنین7 با خوارج، به این دست یافتیم که اهم شاخصه های برخورد صحیح و وحدت آفرین با عقائد مخالف، عبارتند از: اصل تقدم گفتگو و روشنگری بر منازعه و قتال؛ پرهیز از مشاجره و حفظ آداب گفتگو؛ رعایت مراتب برخورد منصفانه و متناسب با مخالفین (اعم از مذاکره تا قتال)؛ مبنا قرار دادن کلام وحی و سنت قطعی رسول اکرم9 جهت رفع اختلافات؛ عدم مواجهه ظالمانه با مخالفین و ظالمین و رعایت حق و تقوی؛ رعایت رافت اسلامی در صورت توبه و جبران خسارت.