تحلیل انتقادی بخش اول زنده‌گی‌نامه مولانا (از تولد تا قبل از ملاقات شمس تبریزی)

حسب‌حال‌ مولانا جلال‌الدین محمّد بلخی، با تکیه بر منابع زنده‌گی‌نامه‌یی قدیمی و این حکم عام که اقدم نسخ اصحّ نسخ است، کار بیش‌تر شرح‌حال‌نویسانی‌ که نگاهی انتقادی و علمی به آن نداشته اند را بی‌اعتبار کرده است. این پژوهش با اتکا بر منابع موثق، روی‌کرد انتقادی بر سرگذشت و احوال و اتفاقات زنده‌گی مولانا داشته است.‌ تحقیق حاضر، نیمۀ اول زنده‌گی مولانا را مورد بررسی قرار داده، که شامل دو بخش است: بخش اول، از تولد مولانا تا تعلیم و تعلم علم فقه و فقاهت و افتاء در قالب ژانر خطابه و جلسات درس می باشد و بخش دوم نضج‌گرفتن تصوف زهدگرا به مدد ارشادات سیّدبرهان‌الدین محقق ترمذی، که درواقع این دوره را می‌توان پیش‌نیاز دورۀ عرفان عاشقانۀ مولانا پنداشت. در خلال این پژوهش به این پرسش پاسخ داده شده است که: آیا مولانای عارف، یک‌سر محصول آموزه‌های عرفانی شمس تبریزی بوده است و یا مصاحبت مشایخی هم‌چون سیدبرهان‌الدین محقق ترمذی، تلمذ نزد استادانی مثل ابن العدیم و دیگران و هم‌چنان تاثیر عوامل جامعه‌شناختی مانند شرایط سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی و تاریخی در عارف‌شدن مولانا نقش غیرقابل اغماضی داشته‌اند؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که به رغم دیدگاه بعضی از مولوی‌پژوهانِ تُرک و غربی زادگاه مولانا شهر بلخ بوده نه وخش. هم‌چنان روند ریاضت و سلوک عرفانی مولانا قبل از ملاقات شمس به مدد راهنمایی‌های برهان‌الدین محقق ترمذی آغاز گردیده بوده است.