واکاوی شرایط صدق مفاهیم مکرِه و مکرَه در حقوق کیفری ایران و فقه مذاهب خمسه (با نگاهی به حقوق غرب)

اکراه از جمله دفاعیاتی است که شارع مقدّس اسلامی با عنایت به لزوم اراده‌ی آزاد در ارتکاب رفتار انسانی، آن را پیش از همه‌ی قوانین پیشرفته‌ی کشورهای مترقّی دنیای کنونی مورد پذیرش و تاکید قرار داده است. مکرِه و مکرَه از ارکان اساسی تحقّق اکراه می‌باشند. در قوانین و مقرّرات کیفری، به ذکر عبارت «اکراه غیر قابل تحمل» اکتفا شده است و شرایط صدق مفاهیم مذکور در آثار حقوقی به اختصار بررسی و فقیهان اسلامی نیز این موضوع را ذیل عنوان مستقلی بررسی و تحلیل ننموده‌اند. در مورد برخی از این شرایط نیز میان فقیهان امامیه و اهل سنت اختلاف نظر معناداری مشاهده می‌شود. نگارنده ضمن بررسی و تحلیل دقیق شرایط مکرِه و مکرَه، بر خلاف برخی از فقیهان جهان اسلام بر این باور است که میان غیبت مکرِه و زوال اکراه ملازمه قطعی وجود ندارد. همچنین اگر مکرَه مقصّر علیرغم علم یا پیش‌بینی معقول از وقوع اکراه، از آن اجتناب ننماید، در صورت واقع شدن در وضعیت اکراهی و ارتکاب جرم، دفاع اکراه از وی قابل پذیرش نخواهد بود. در این راستا لازم است مقنّن در جهت رفع خلاهای مذکور به تقنین موضوعات مسکوت بالاخص اختلافی در این زمینه اقدام نماید.

analyzing the fulfillment’s conditions of the concepts of duressor and duressee in iranian criminal law and jurisprudence of five religions (with a view to western law)

duress is one of the defenses that the holy lawgiver of islam, considering of the necessity of free will in committing human behavior, has confirmed and emphasized it before all the advanced laws of the progressive countries of the current world. duressor and duressee are the basic elements of the realization of duress. in criminal laws and regulations, it it has sufficed to mention the phrase &unbearable duress& and the fulfillment’s conditions of the mentioned concepts in legal works have been briefly studied and islamic jurists have not examined and analyzed this issue under an independent title. in respect of some of these conditions, there is a significant disagreement between imamieh and ahl-e-sunnat jurists. unlike some jurists of the islamic world, the author, while examining and analyzing the conditions of duressor and duressee carefully, believes that there is no definite connection between the absence of duressor and the downfall of duress. also, if the guilty duressee, despite knowing or predicting the occurrence of duress reasonably, does not avoid it, defense of duress will not be acceptable if they be located in a duress situation and committing a crime. in this regard, it is necessary for the legislature to act for legalizing silent issues, especially disputes in this field, in order to eliminate the aforementioned gaps.