مطالعه تطبیقی جرائم رشاء و ارتشا؛ با تاکید ویژه بر حقوق ایران، مصر و انگلستان

پدیده شوم رشاء و ارتشا از دیرباز در جامعه انسانی از سوی افراد فاسد، به‌ویژه در منصب قضا دارای پیشینه بوده است و مرتکبین مورد برخوردهای سنگین قرار می‌گرفته‌اند. این پدیده در اشعار شاعران فارسی‌زبان نیز مورد تقبیح قرار گرفته است. تلاش در جهت مبارزه با این جرم -که از مصادیق بارز فساد اداری است- باعث پرداختن به آن در برخی از معاهدات بین‌المللی و قوانین بسیاری از کشورها شده است که در این مقاله شرح داده‌شده‌اند. در ایران نیز «قانون مجازات عمومی» در سال 1304 طی ده ماده (139 تا 148) به رشاء و ارتشا پرداخته بود که این مقررات بعضاً دستخوش تغییراتی شدند. در حال حاضر، مقررات راجع به این جرائم در «قانون مجازات اسلامی - کتاب پنجم: تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده» و «قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری» و برخی از قوانین متفرقه یافت می‌شود. در این مقاله، ضمن ارائه تعریفی از این جرائم و بررسی عناصر متشکله آن‌ها، خلاها و کاستی‌های قوانین ایران مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از آنچه در قوانین سایر کشورها و معاهدات بین‌المللی پیش‌بینی شده، راه حل‌هایی برای بهبود قوانین ایران و گسترش تعریف این جرائم در راستای مبارزه قاطع‌تر با فساد اداری ارائه شده است.

a comparative study of bribery; with special reference to the laws of iran, egypt and england

the ominous phenomenon of active and passive bribery has long existed in human society by corrupt people, especially in the position of judges, and the perpetrators have been severely dealt with. this phenomenon has been condemned in the poems of persian language poets. efforts to fight this crime - which is one of the obvious examples of administrative corruption - have caused it to be addressed in some international treaties and laws of many countries, which are described in this article. in iran, the &general penal code& in 1304 dealt with active and passive bribery in ten articles (139 to 148), and these provisions sometimes underwent changes. currently, the regulations regarding these crimes can be found in &islamic penal code - book v: taezirat and deterrent punishments& and &code for aggravation of punishment for bribery, embezzlement and fraud& and some miscellaneous laws. in this article, while providing a definition of these crimes and analyzing their constituent elements, the gaps and shortcomings of iran’s laws have been examined and, using what is foreseen in the laws of other countries and international treaties, solutions to improve iran’s laws and to expand the definition of these crimes, in line with a more decisive fight against administrative corruption, have been proposed.