ایران و چالش شناختی در تنوع معنایی اتحاد راهبردی در روابط بین‌الملل

معنای «اتحاد راهبردی» در متون روابط بین‌الملل یکنواخت و متعین نیست. به‌جز برداشت‌های متنوع، محتمل و هم‌زمان، در طول زمان و با تغییر اقتضاهای نظم جهانی، برداشت‌ها از این مفهوم دستخوش تغییری مضاعف می‌شود. حتی ممکن است استنباط دو سویه‌ رابطه‌ راهبردی، با اختلافی اساسی با یکدیگر همراه باشد و به‌جز رئوس نوشته‌شده برای تفاهم‌ها، تحلیل و انتظار هر دو طرف از رفتار دیگری با آنچه در بزنگاه عمل واقع می‌شود فاصله‌ معناداری داشته باشد. ایران در نقطه‌ای خاص و واجد حساسیت در جغرافیای سیاسی جهان واقع شده است، اما به‌طور معمول و نیز به‌لحاظ تمدنی، شراکت اساسی را در مناسبات خود مفروض نمی‌بیند و تقریباً در تمامی محورهای اصلی حاکم بر منطقه، شاخص و به بیانی دیگر «استثنا» محسوب می‌شود. تحلیل کیفی استفاده‌شده در پژوهش حاضر، دست‌کم در بخش نخست، روش تحلیل محتوای کیفی است و در نگاهی جزئی‌تر، بدون‌آنکه به تصریح مطابقت با مراحل روش مبنا قرار گیرد، از روش تحلیل گفتمان منسوب به لاکلا و موف نیز بهره برده شده است. در این مقاله پس از بحث نظری، برای نگاه به زمینه‌های اتحاد و انزوای ایران، نخست موقعیت ایران را در محیط راهبردی آن در تاریخ معاصر بررسی می‌کنیم. دوم، با ذکر نمونه‌هایی، تفاوت‌های تلقی از اتحاد راهبردی در تهران و طرف‌های مقابل مطرح شده است، که احیاناً اولی ممکن است تمایلی ایجاد کرده باشد به‌مثابه‌ مانع برای روزآمد کردن این فهم.