رده‌بندی فرمالیستی سیمامعنایی در تایپوگرافی عناوین کتاب‌های تصویری کودک

غریب‌سازی و نامعمول‌نمایی از شگردهای مورد توجه نظریه‌پردازان فرمالیست است. از آن‌جا که تایپوگرافی ماهیتاً کارکرد برجسته‌سازی و آشنایی‌زدایی دارد، رویکرد فرمالیست برای مطالعۀ موضوع موردِ اشاره اختیار شده‌است. با توجه به اینکه هنر تایپوگرافی افزون بر کارکرد تزئینی می‌تواند محملی برای معنای متنِ نوشتاری نیز باشد، هدف پژوهش حاضر رده‌بندی آن دسته از شگردهای گرافیکی است که بین وجه بصریِ واژه‌ها و وجه زبان‌شناختی آن‌ها پیوند معنایی برقرار می‌کنند. مقالۀ پیش‌ِرو به روش تحلیلی-‌توصیفی و با رهیافتی فرمالیستی در پی پاسخ به چگونگی کارکرد تمهیدات گرافیکی غالبی است که موجد آشنایی‌زدایی بصری می‌شود. شکلوفسکی اصطلاح «تمهید» را برای اشاره به شگردهای شکل‌بندی زیبایی‌شناختی متن به کار می‌برد. جامعۀ آماری این پژوهش کتاب‌های تصویری گروه سنی «الف» و «ب» است. لزوم پژوهش از آن‌جا ناشی می‌شود که با وجود اینکه کودک با زبان دیداری بیش از زبان خوانداری ارتباط برقرار می‌کند و دیداری کردن نوشتار در کتاب‌های کودک یک موتیف رایج است؛ ولی مطالعاتی بسنده در این باره انجام نگرفته‌است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد تایپوگرافی را به‌لحاظ شگردهای صوری می‌توان از زوایای مختلفی مورد توجه قرار داد. مقالۀ حاضر شگردهای صوری تایپوگرافی را از نظر سطح آشنایی‌زدایی، کارکرد محورهای جانشینی و همنشینی، درجۀ بینامتنیت و استقلال، چگالی فضای صوری بین حروف و همچنین بافت-زمینگیِ حروف دسته‌بندی می‌کند. دسته‌بندی موردِ اشاره می‌تواند آموزش تایپوگرافی را برای هنرجویان و مقایسۀ آثار هنری را برای پژوهشگران هنرهای تطبیقی تسهیل کند.

classification of calligrams from a formalist perspective in the typography of titles for children’s illustrated books

letters serve as symbols within both linguistic and visual sign systems, yet their visual characteristics often become overshadowed by their linguistic functions during the reading process. a key role of typography is to rejuvenate the visual essence of written text. typography not only enhances the aesthetic appeal but also contributes to the interpretive understanding of the text. this study aims to categorise graphic techniques that forge a meaningful connection between the visual presentation of words and their linguistic meanings. techniques such as estrangement and defamiliarization are of particular interest to formalist scholars. typography naturally emphasises these techniques through its ability to highlight and make the familiar unfamiliar, thus a formalist perspective has been utilised to explore this topic. this paper investigates how prevalent graphic elements in typography can induce visual defamiliarization, employing the concept of device as defined by shklovsky to denote methods of aesthetic creation within texts. employing an analytical-descriptive methodology, this research focuses on picture books for specific age categories a and b, selected intentionally. consequently, books selected for analysis have titles on their covers or title pages that rely heavily on typographic design, either in persian or other languages, from a collection of one hundred and ten titles for the specified age groups. from this, ninety-seven titles were chosen, and the typographic formalist techniques of eighteen titles are scrutinized within this paper. the study seeks to address two primary questions regarding the typography of children’s book titles: 1) what formal devices are employed to generate calligram meanings within the text? 2) how are these formal devices further categorized?the motivation for this research stems from the observation that children have a stronger connection with visual language than with written language, and while the incorporation of visual elements in children’s literature is widespread, there is still a notable deficiency in comprehensive research within this domain. the findings of this study indicate that the typography in children’s literature can be dissected through an array of formal aspects. this document categorises these formal aspects of typography based on various criteria: the degree of defamiliarization, the functions of the paradigmatic and syntagmatic axes, the levels of intertextuality and independence, the density of visual spacing between characters, and the contextual relevance of letters. this classification aims to streamline the teaching of typography to students and assist researchers in the comparative art fields with their analysis of artistic works.fundamentally, typography is predicated on the concept of defamiliarization. this research delineates three principal forms of defamiliarization encountered in the typographic titles of children’s books: local, global gestalt, and global distributive. a) local defamiliarization entails the visual alteration of a specific part of the text, endowing it with an iconic function without altering all components of the text. b) global gestalt defamiliarization converts the overall gestalt, or the entire typographic representation, into an iconic signifier, rather than merely a portion. for example, in a crow like a crow (khodaei, 2009), the full typographic depiction of the word crow visually represents a crow. pic 1. a crow like a crow (khodaei, 2009) c) in global distributive defamiliarization, calligram elements are not confined to a specific location (such as a single letter or word); instead, they are dispersed across the entirety or most of the letters in the typographic composition.