مقایسه نگاره‌‌های خاوران‌نامه کاخ گلستان با بازتصویرگری آن‌ در دوره معاصر (با تاکید بر چهارمین جشنواره هنرهای تجسمی 1387)

توجه به وحدتی پایدار در محتوای دینی و عرفانی موضوعات هنر اسلامی، موجب توجه مخاطبان در دهه‌های اخیر شده‌است. به این معنا که روحی مشترک با استحاله از الگوهای مذهبی در نمودهای گوناگون پدیدار شده‌اند. این پژوهش با مطالعات اسنادی، تصاویر بازنگری‌شده از نگاره‌های خاوران‌نامه کاخ‌موزه گلستان به شماره 7075 در تصویرسازی‌های معاصر را بررسی می‌کند. ارزیابی تاثیر تصویرسازی‌های معاصر از نسخه مصور خاوران‌نامه کاخ گلستان هدف این پژوهش است و این پرسش مطرح می‌شود که تصویرساز چه عناصری از نگاره‌های خاوران‌نامه را وام گرفته و از تکنیک‌هایی در اثر خود بهره برده‌است؟ بر این اساس، از نسخه مصور کاخ‌موزه گلستان و تصویرسازی معاصر، شانزده اثر از هشت موضوع، به شیوه توصیفی–تحلیلی با رویکرد تطبیقی و رهیافتی نظری، بر مبنای فرایند توصیف، تفسیر و تبیین واکاوی می‌شوند. گفتنی است هنرهای تجسمی و ‌نگارگری‌های شیعی حماسی همزمان، برخوردار از فضای فرهنگی و اجتماعی زمان خود و سنت‌های هنری پیش از خود هستند. نوآوری و تطبیق عناصر با گرایش‌های فکری معاصر هنرمندان دو دوره، در آثارشان موج می‌زند. نگاره‌های خاوران‌نامه در شیوه اجرا، در مقایسه با تصویرسازی‌های معاصر، واقع‌گراتر هستند؛ آن‌چه موضوع را از یک اثر رئالیستی متفاوت می‌کند، وفاداری به متن است. تصویرسازی‌های معاصر تا اندازه‌ بسیاری وابسته به اصل نگاره‌ها هستند، ولی در آن‌ها، تجربیات هنری معاصر، به‌روزرسانی و گرایش‌های فکری هویداست. در هر دو طیف، توجه انسان به کالبد آرمانی انسانی و مسائل عقیدتی جامعه‌شان پیداست. ولی تصویرسازی‌ها، به‌جای جنبه شجاعانه و دلاورانه حضرت در جنگ، بر جنبه اخلاقی و اندرزگویانه شخصیت ایشان، تاکید دارند.

comparing the pictures of khavaran nameh of golestan palace with its reimagining in the contemporary period (with emphasis on the 4th visual arts festival 2017)

along with various heroic epics that were inspired by ferdowsi’s masterpiece or created independently of it, religious epics deserve attention. therefore, not enough attention has been paid to them and many of them have remained in the shadows. the main reasons can be found in these points: 1) many of them have crude texts and were written by religious and pious people, but without familiarity with the literary codes of persian poetry. 2) unlike royal and heroic epics, their artists often lacked wealthy and powerful patrons. 3) dreaming in the religious epic is not very acceptable and desirable and contradicts the official religious history. therefore, this point can find angry critics in the circle of knowledgeable believers and jurists. some religious epic works were lucky enough to attract talented artists to decorate them as art. khavaran nameh was in this issue and was painted many times, only one of which is kept in the collection of golestan palace museum under number 7075.the depiction of religious subjects in the history of iranian art has a long history and can be traced back to the first manifestations of civilization in the corners of iranian civilization. artists paid attention to the fact that art can be a good vehicle for conveying religious messages and influencing the audience. an image can communicate with its audience beyond the text and establish a connection between the viewer and their characters and feelings. in the visual works of the 4th youth visual arts festival, which was held for 16 days (november 14-30) in 1387 shamsi, religious themes related to the literary version of khavaran nameh, which is derived from the wisdom of the first shiite imam, can be seen. the current research has explored the works of two collections (painting and illustration) and is based on the opinion that between the art of contemporary illustration and the above-mentioned paintings, there is a delicate thread that brings both of them in line with a single line of iranian painting art (in its comprehensive sense).