واکاوی دلایل خود محوری دکتر محمد مصدق در شکست نهضت ملی و صنعت نفت

در دوره نخست‌وزیری محمد مصدق، استقلال ‌طلبی، آزادی‌ خواهی، تحمل مخالفان و رواداری به گفتمان حاکم تبدیل گردید. به این ترتیب، فضای سیاسی ایران متکثرتر، قدرت شاه محدودتر، احزاب متنوع‌تر، اقتدار قانونی بیشتر شد و از طرف دیگر تحمل و مدارا با مخالفان بیشتر شد. با این نوع نگاه در این نوشته منطق اصلی بحث، چگونه «استیفای حقوق ملت ایران» در سال‌های جنبش نفت، مفهومی برابر با «ملی کردن» می‌باشد. چرا که با عنایت به متن تاریخی سال‌های ملی شدن صنعت نفت، تحلیل گفتمان کمک می‌کند تا فهمی واقع بینانه از عملکرد منطق ملّیون ایرانی در برابر منطق انتقال گرانۀ‌ دشمنان آن‌ها داشت. علل و عوامل بنیادین مطرح شده در این نوشتار نشان می‌دهد که ملّیون ایرانی راهبردهای عمیق و قابل پیش‌بینی در قبال ایالات‌متحده و به ویژه انگلستان نداشتند. با بر ملاشدن این ضعف‌ها و علل و عوامل بنیادین، ملّیون فاقد ابتکار عمل‌های واقع بینانه بودند، ابتکار عمل‌های واقع بینانه‌ای که می‌توانست ابهام گفتمانی را وارد دوره‌ای جدید نماید. دوره جدید می‌توانست به گونه‌ای مطرح شود که بنیاد جنبش ملی شدن صنعت نفت به قوت خود باقی بماند و دشمنان ایران را دچار انفعال گرداند. این مهم انجام نشد و اندک اندک شکست گریبان جنبش ملی را گرفت.