حق آزادی بیان در شرایط بحران در ترازوی مبانی فقهی و قانون اساسی

یکی از موضوعات مهمی که در حدود دو دهه اخیر توجه محافل علمی، سیاسی و قضایی را به خود جلب کرده است، حضور فعال و نقش آفرینی اشخاص مشهور و چهره های با نفوذ هنری، ورزشی، سیاسی و علمی در شبکه های اجتماعی و رسانه ها و تاثیرگذاری بر افکار عمومی و هدایت اعتراضات اجتماعی است. با توجه به اینکه اظهارنظر های آزادانه اشخاص موثر و مشهور هم می‌ تواند بحران‌های اجتماعی را مهار کند و هم نقش بی‌ بدیلی در ایجاد بحران های اجتماعی و یا تشدید وضعیت بحرانی جامعه و هدایت آن به سمت اغتشاش و آشوب و بی‌ نظمی دارد، از نقطه نظر سیاست کیفری، ارزیابی رویکردهای علمی و حقوقی درباره نقش آفرینی اشخاص با تکیه بر حق آزادی بیان و با استفاده از شهرت و نفوذ در میان مردم مساله مهمی است که نتایج حاصل از آن حسب مورد می تواند در تصمیم سازی و به خصوص سیاست‌ گذاری‌ های کیفری درباره عوامل یادشده راهگشا باشد. این مقاله با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این مساله پرداخته و یافته های آن بدین شرح است که اگرچه اصل بر آزادی بیان است و در حقانیت آن تردیدی نیست، اما این حق، حقی مقید و مشروط است و اعمال آن در شرایطی که با اخلال به مبانی اسلام و نظم عمومی موجب تشدید بحران های اجتماعی شود، نه بر اساس مبانی فقهی حکومت اسلامی نظیر امر به معروف و نهی از منکر و نه با تکیه بر اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ناظر به حقوق ملت، قابل توجیه نیست.

speech freedom in crisis in the view point of jurisprudential basics and constitution

one of the most important subjects that attracted attention of scientific, political and judicial assemblies during two decades ago, is active and influential role making of celebrities, artists, sportsman, sportswoman and politically and scientifically. famous peoples on public opinions and directing community protests. descanting of celebrities and influential persons may be lead to control of social crisis and meanwhile have a unique role on making social crisis or it’s aggravation and it’s leading towards disturbance, riot and disorder, in the viewpoint of penal policy, the study of scientific and legal approaches towards descanting of celebrities and influential peoples is an important issue and it’s achievements can decongestant in lawmaking about actions of celebrities and influential persons. this article with a descriptive analytical method studies that issue and concludes that although freedom of speech is a basic legal rule and its legality is unimpeachable, but it is a conditional and stipulated rule and therefore it is unjustifiable on grounds of jurisprudential basics of islamic governance like amre-be-ma’rouf and nahye-az-monkar and with some principles of constitution of islamic republic of iran about peoples’ rights,  if its implementation breaches basics of islam and leads to disorder and aggravation of social crisis.