بررسی عوامل تعیین‌کنندۀ تقاضای گردشگری ورودی به ایران: تجزیه‌وتحلیل داده‎ های پانل

اهمیت ورود گردشگران خارجی در توسعۀ گردشگری هر کشور برنامه‌ریزان را بر آن می‌دارد که در پی سنجش تقاضای گردشگری برآِیند و عوامل مرتبط با آن را شناسایی و اولویت‌بندی کنند تا امکان برنامه‌ریزی در چارچوب عوامل مهم تقاضا فراهم شود. با آن‌که ایران سهم ناچیزی از صنعت گردشگرى دارد، بررسی عوامل تاثیرگذار در توسعۀ این صنعت و تلاش برای شناسایی عوامل موثر بر افزایش گردشگران ورودی از اهمیت فراوانی برخوردار است. به همین منظور، در این پژوهش مدل‌سازی اقتصادسنجی پویا از تقاضای گردشگری بین‌المللی بررسی و عوامل تعیین‌کننده در ورود گردشگران بین‌المللی به ایران تجزیه‌و‌تحلیل شده است. در این راستا، گردشگران ورودی به ایران از پنجاه کشور طی دورۀ زمانی 2008 تا 2016 بررسی و تاثیر عوامل اقتصادی همچون تولید ناخالص داخلی کشورهای مبدا، قیمت مصرف‌کننده (قیمت نسبی گردشگری) و قیمت نفت خام و عوامل غیراقتصادی همچون تعداد اتاق‌ها، ثبات سیاسی و اثر تحریم به‌عنوان متغیر ساختگی (دامی) بر تقاضای گردشگران ورودی سنجیده شده است. بدین منظور، تقاضای گردشگران ورودی با استفاده از سه مدل اقتصادی، غیراقتصادی و ترکیبی تخمین زده شد که از برآوردگر گشتاورهای تعمیم‌یافته (gmm) برای مدل داده‌های پانل پویا و نرم‌افزار ایویوز10 استفاده می‌کنند. بنابر یافته‌های پژوهش، علاوه‌بر متغیرهای اقتصادی، متغیرهای غیراقتصادی نیز در تعیین میزان تقاضای گردشگری ورودی به ایران تاثیرگذار است. در بین متغیرهای اقتصادی، سرانۀ تولید ناخالص داخلی (gdp) و در بین متغیرهای غیراقتصادی، ثبات سیاسی تاثیرگذاری بیشتری داشته‌اند.

investigating the determinants of iran’s inbound tourism demand: panel data analysis

the importance of the number of incoming tourists to a country in tourism development prompts planners to measure tourism demand to identify and prioritize related factors. despite iran’s low contribution to the tourism industry, it’s essential to investigate the agents affecting the industry’s growth and determine the factors affecting the increase of tourists entering the country. for this purpose, the dynamic econometric model of international tourism demand has been investigated in this research, and the determination of factors in the arrival of international tourists to iran has been analyzed. in this regard, the tourists entering iran from 50 different countries from 2008 to 2016 were examined; the effect of economic factors such as the gross domestic product of origin countries, consumer price index (relative price of tourism) and crude oil price, and non-economic factors such as the number of rooms, political stability and the effect of the boycott were measured as dummy variable on the demand of incoming tourists. for this purpose, the demand of incoming tourists was estimated using three models, including economic, non-economic, and hybrid models using the gmm estimator for the dynamic panel data model and eviews10 software. the research findings indicate that in addition to economic variables, non-economic factors also affect the amount of inbound tourism demand in iran. gross domestic product among economic variables and political stability among non-economic variables have had a more profound impact.