تحلیلی بر ارزش ‌ها و توانمندی ‌های اقتصادی در مناطق ژئوتوریستی (مطالعه موردی: ژئوسایت‌های شهرستان طارم)

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارزش‌ها و توانمندی‌های اقتصادی ژئوسایت‌های شهرستان طارم و شناسایی اولویت‌های مداخله نگارش شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر آمیخته، هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی- اکتشافی می‌باشد. در این راستا، ابتدا ژئوسایت‌های شهرستان طارم با استفاده از مصاحبه و مشاهدات میدانی شناسایی شدند. در مرحله دوم، با استفاده از روش قابلیت‌سنجی کومانسکو، ارزش‌‌های اقتصادی مناطق ژئوتوریستی شهرستان ارزیابی شده و در نهایت ژئوسایت‌های این شهرستان بر مبنای توانمندی‌های اقتصادی و با استفاده از مدل تحلیل شبکه‌ای فازی و مدل ویکور از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره mcdm اولویت‌بندی گردیده‌اند. ارزش اقتصادی در مدل کومانسکو یک ژئوسایت بر اساس 5 زیرمعیار (دسترسی، زیرساخت‌‌ها، تعداد گونه‌‌ها و عوارض ژئوموفولوژیک مورد استفاده، تعداد بازدیدکنندگان در هر سال و توانمندی اقتصادی) محاسبه می‌‌شود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که از 17 ژئوسایت مورد بررسی، تنها 5 ژئوسایت رودخانه‌های ولیدرشیت، قزل‌اوزن، نوکیان، کوه‌های مسیر تهم- چورزق و چشمه پلنگه به ترتیب با امتیاز 18.5، 17.25، 17، 16.5 و 15.5 از منظر ارزش‌ها و توانمندی‌های اقتصادی در وضعیت مطلوبی قرار دارند. نتایج مدل ویکور نیز، تاییدی از نتایج کومانسکو بود و تنها تفاوت آن تغییر وضعیت چشمه پلنگه از مطلوب به متوسط و رودخانه زاجکان از متوسط به مطلوب می‌باشد.

an analysis of economic values and capabilities in geo-tourist areas (case study: tarom county geo-sites)

the current research was written with the aim of investigating the economic values and capabilities of geo-sites in tarom county and identifying the intervention priorities. the research method in the current study is mixed (qualitative-quantitative), with a practical purpose and analytical-exploratory nature. in this regard, first the geo-sites of tarom county were identified using interviews and field observations. in the second stage, using comanescu’s capability assessment method, the economic values of the geo-tourist areas of the county were evaluated, and finally, the geo-sites of this county have been prioritized based on their economic capabilities and using fuzzy network analysis model (fuzzy-anp) and vikor model of mcdm multi-criteria decision making models. in comanescu model, the economic value of a geo-site is calculated based on 5 sub-criteria (access, infrastructure, number of species and geomorphological features used, number of visitors per year and economic capability). the findings of the research based on the comanescu method show that out of 17 geo-sites investigated, only 5 geo-sites of validershit river, ghezelozan river, nokian river, taham-chavarzaq mountains and cheshmeh palangeh with scores of 18.5, 17.25, 17, 16.5 and 15.5 respectively, are in a favorable situation from the point of view of values and economic capabilities. the results of vikor model have also confirmed the results of comanescu, however, the only difference is the change of the status of cheshmeh palangeh from favorable to moderate and the zajkan river from moderate to favorable.