تبیین الگوی مدیریت محله‌ای با استفاده از نظریه حکمروایی خوب شهری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز)

امروزه با گسترش شهرنشینی،‌ چالش‌‌ها و مسائل متعددی ظهور پیدا کرده‌‌است؛ به طوری‌‌که‌ دیگر برنامه‌‌ریزی متمرکز و از بالا به پایین در عرصه مدیریت شهری کارایی لازم را ندارد. در این راستا،‌ از مهم‌‌ترین رویکردهای توسعه شهری جهت ایجاد شهری زیست‌‌پذیر و همه‌‌شمول،‌ توجه به واحد پایه و اساسی برنامه‌‌ر‌‌یزی شهری،‌ یعنی مفهوم محله و مدیریت محله‌‌ای، مورد توجه قرار گرفته است. محله دارای ابعاد سه گانه برنامه‌‌ریزی کالبدی، آرایش اجتماعی و شیوه حکمروایی است. در این بین،‌ با توجه به بُعد سوم، بررسی و نیازهای زمینه‌‌ای و بسترساز جهت تبیین الگوی محله- محور از اهمیت اساسی برخوردار است. بر این اساس،‌ هدف پژوهش حاضر، تبیین الگوی مدیریت محله‌‌ای در حکمروایی شهری با اتخاذ رویکرد تبیینی- اکتشافی در کلانشهر تبریز می‌‌باشد. روش تحقیق این پژوهش مبتنی بر حداقل مربعات جزئی است. این روش به عنوان نسل دوم روش‌‌های مدل‌‌یابی معادلات ساختاری، یک روش ناپارامتریک است که برای اعتبارسنجی یک مدل با بررسی همزمان نقش متغیرهای و آشکار استفاده می‌‌شود. بدین منظور،‌ از نرم‌‌افزارsmartpls 4  و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. همچنین آزمون پایایی و ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی، روایی و میانگین واریانس استخراج شده در هر مولفه نیز مورد بررسی قرار گرفته که مقادیر آن نشان از آزمون پایایی و روایی مطلوب می‌‌باشد. نمونه آماری این پژوهش نیز بر اساس تعداد جمعیت کلانشهر تبریز در آخرین سرشماری سال 1395، 163096 نفر بوده که با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر محاسبه گردید. یافته‌‌های این پژوهش نشانگر این است که در بین عوامل از نظر شاخص اندازه اثر، «ساختار جامعه شبکه‌‌ای» با مقدار شاخص 254/5 در رتبه اول و «حکمروایی شهری»، «سیاست‌‌گذاری‌‌های جامعه شبکه‌‌ای»، «سرمایه اجتماعی» و «ظرفیت حکمروایی» به ترتیب با مقادیر 2/873، 2/630، 2/555 و 1/695 در رتبه‌‌های بعدی قرار دارند و از نظر شاخص ضریب مسیر، «حکمروایی شهری» با ضریب مسیر 0/288 در رتبه اول و «ساختار جامعه شبکه‌‌ای»، «سیاست‌‌گذاری‌‌های جامعه شبکه‌‌ای»، «سرمایه اجتماعی» و «ظرفیت حکمروایی» به ترتیب با مقادیر 0/268، 0/228، 0/204 و 0/181 در رتبه‌‌های بعدی قرار دارد. نتایج تحقیق بیانگر این امر است که در تبیین عوامل موثر در راستای تحقق الگوی مدیریت محله‌‌ای،‌ توجه به ساختار جامعه شبکه‌‌ای و توجه به سه ویژگی آن یعنی تمرکززدایی، مجازی‌‌سازی و هوشمندسازی و آزادی انجام فعالیت‌‌ها نقش اساسی دارد.

explaining the model of neighborhood management using the theory of good urban governance (case study: tabriz metropolis)

with the expansion of urbanization, numerous challenges and issues have emerged, rendering centralized top-down planning ineffective in urban management. consequently, one of the most important approaches to creating a sustainable and inclusive city is focusing on the fundamental unit of urban planning, namely the concept of neighborhood and neighborhood management. a neighborhood encompasses three dimensions of physical planning, social organization, and governance. among these, considering the governance dimension, examining contextual needs, and laying the groundwork for defining a neighborhood-centric model are of paramount importance. to elucidate the neighborhood management model in urban governance by adopting an exploratory-descriptive approach in the metropolis of tabriz.this research employs a partial least squares (pls) approach as a second-generation non-parametric method of structural equation modeling (sem). it validates a model by simultaneously examining the roles of variables. smartpls 4 software and questionnaire tools are utilized. additionally, reliability tests, cronbach’s alpha coefficient, composite reliability, validity, and average variance extracted (ave) are examined for each component, indicating satisfactory reliability and validity. the sample size is calculated based on the total population of tabriz in the latest census of 2016, which is 163,096 individuals, using the cochran formula, resulting in 384 participants. the research findings indicate that among the factors in terms of effect size, the network society structure ranks first with an index value of 5.254, followed by urban governance, network society policies, social capital, and governance capacity with values of 2.873, 2.630, 2.555, and 1.695 respectively. regarding the path coefficient index, urban governance ranks first with a path coefficient of 0.288, followed by the network society structure, network society policies, social capital, and governance capacity with coefficients of 0.268, 0.228, 0.204, and 0.181 respectively.the research concludes that in elucidating the factors effective in realizing the neighborhood management model, attention to the network society structure and its three characteristics—decentralization, virtualization, and intelligence, along with the freedom of activities, plays a fundamental role.