روش‌ها و عوامل موثر بر رشد تفکر نقادانه با تاکید بر اندیشه اسلامی

هدف از پژوهش حاضر بررسی روش‌ها و عوامل موثر بر رشد تفکر نقادانه در اندیشه اسلامی است. طبق تعالیم دین اسلام پرورش قوه نقادی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ به‌طوری‌که در دستورات و در عمل بزرگان دینی رواج داشته است و علمای دینی در حوزه تربیت عقلانی از ضرورت آن سخن بسیار گفته‌اند. بر این اساس، سوال اصلی این مقاله آن است که روش‌های تفکر نقادانه از دیدگاه اسلام کدام‌اند؟ و چه عواملی بر رشد تفکر نقادانه موثر هستند؟ این پژوهش، پژوهش بنیادی با روش توصیفی تحلیلی می‌باشد که با مطالعه متون و منابع دینی نظیر قرآن کریم و روایات و احادیث معصومین علیهم‌السلام به دست آمده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که روش‌های پرورش نقادی اندیشه، مباحثه، مناظره، پرسشگری و ارائه الگو بوده و عوامل موثر بر رشد آن نظیر تفکر، علم، تزکیه نفس، مشورت و شرح صدر می‌باشد که قدرت تجزیه‌وتحلیل مباحث علمی و بالطبع توانایی نقد اندیشه را بالا می‌برد که با عنایت به آن‌ها می‌توان دستورالعمل‌هایی برای رشد انسان نقاد به دست آورد.

methods and factors affecting the development of critical thinking with an emphasis on islamic thought

the purpose of the current research is to investigate the methods and factors affecting the development of critical thinking in islamic thought. according to the teachings of islam, cultivating the critical faculty is particularly important; so that it has been prevalent in the orders and practices of religious elders, and religious scholars have spoken a lot about its necessity in the field of intellectual education. based on this, the main question of this article is what are the methods of critical thinking from the perspective of islam? and what factors affect the development of critical thinking? this research is a fundamental research with a descriptive analytical method, which was obtained by studying religious texts and sources such as the holy quran and the traditions and hadiths of the infallible prophets. the results of the research show that the methods of developing critical thinking are discussion, debate, questioning and presenting models, and the factors that are effective in its development are thinking, science, self-cultivation, consultation and interpretation, which increase the ability to analyze scientific topics and, of course, the ability to criticize thought. it means that by taking care of them, we can get instructions for the development of a critical human being.