مقایسه به‌کارگیری دو روش بافت خاک و دانه‌بندی در رفتار ژئومورفولوژیک فرایند بادی در مناطق استخراج سولفات سدیم (مطالعه موردی: شهرستان ایوانکی)

فعالیت‌های معدنی یکی از پایدارترین علل تخریب خاک در اثر ناپایدار ساختن ساختار فیزیکوشیمیایی خاک به ویژه در اکوسیستم بیابانی است. در این تحقیق از داده‌های کمی توزیع اندازه ذرات (بافت یا دانه‌بندی) به عنوان یکی از شاخص‌های پایداری و حساسیت خاک در برابر فرسایش بادی، برای ارزیابی اثر استخراج سولفات سدیم بر رفتار ژئومرفولوژیک و حفاظتی سطح زمین استفاده شد. نمونه‌های خاک از چهار محل جمع‌اوری شدند به طوریکه دو نمونه از سطوح طبیعی (خاک سطحی دست نخورده)، دو نمونه از لایه خاک جابجا شده سطحی و دو نمونه از لایه برداشت سولفات سدیم بودند. بافت و دانه‌بندی نمونه‌ها با دو روش هیدرومتری و الک‌خشک انجام شد. نتایج نشان می‌دهد که روش هیدرومتری بافت خاک اگرچه توزیع اندازه ذرات را نشان می‌دهد ولی به دلیل حذف ذرات بزرگتر از دو میلیمتر یا به عبارتی حذف پوسته‌های تبخیری برآورد درستی از حفاظت یا حساسیت خاک بدست نمی‌دهد. روش دانه‌بندی با الک خشک نشان داد که ذرات بزرگتر از دو میلیمتر در لایه‌های سطحی تا 70 درصد نیز می‌رسد و با جابجا شدن خاک سطحی این میزان تا 2 درصد کاهش پیدا می‌کند، که نشان دهنده تخریب پوسته تبخیری است. روش دانه‌بندی با توجه به در نظر گرفتن طبقات توزیع اندازه ذرات، می‌تواند به طور موثرتری در برآورد رفتار ژئومرفولوژیک فرایند باد به کار رود.