بررسی وضعیت زمین شناسی و ژئوتکنیکی خط 3 مترو تبریز

امروزه ترافیک سنگین و مشکلات حمل و نقل شهری و افزایش سفرهای درون شهری و مسائل زیست محیطی یکی از مهم ترین معضلات شهرهای پرجمعیت و کلان شهرها می باشد. یکی از بهترین و ایمن ترین روش ها در جهت کاهش مشکلات مذکور و همچنین افزایش راندمان ترافیکی، استفاده از حمل و نقل زیرزمینی یا مترو می باشد. احداث سیستم مترو در شرایط توسعه شهری موجود، به ویژه در شرایط دشوار زمین شناسی، مشکلات علمی، فنی و عملی متعددی را به دنبال دارد. این مشکلات عمدتا مربوط به حفر تونل در زیر یا نزدیک ساختمان های موجود، به ویژه در مناطقی با خاک های ضعیف و اشباع از آب، و وقوع فرایندهای نامطلوب که بر ساختمان ها و سازه ها تاثیر می گذارد. هنگام حفاری تونل های زیرزمینی لازم است که پایداری ساختمان ها و سازه ها از قبل در مرحله طراحی و نقشه برداری برآورد شود. مسیر جدید خط 3 مترو تبریز به طول حدود 10 کیلومتر در راستای شمالی- جنوبی از یک سری واحدهای رسوبی آواری و آذرآواری از پلیوسن تا عهدحاضر تشکیل شده است. در این مسیر شرایط زمین شناسی متفاوت بوده و از انواع سنگ های ضعیف رسوبی و رسوبات آبرفتی ریز و درشت دانه عبور می کند. مشکلات زمین شناختی مهمی مثل گسل، قنات، خاک روانگرا، خاک متورم شونده و خاک دستی، در طول مسیر دارد. مطالعات ژئوتکنیک این مسیر با حفر 31 گمانه 25 تا 45 متری و 14 حلقه چاهک دستی با عمق 8 تا 20 متر انجام شده است. عمق سطح آب زیرزمینی متفاوت بوده و بین 5 تا 30 متر در گمانه های حفاری شده مشاهده گردیده است. بر اساس نتایج این مطالعات، بخش میانی مسیر جدید خط 3 دارای رسوبات آبرفتی با تراکم کم و جنس لایه های ماسه ای غیرچسبنده و لای غیرچسبنده هستند که پتانسیل روانگرایی دارند. بر اساس نتایج بدست آمده بیشترین محدوده محتمل برای پدیده روانگرایی در مرکز شهر تبریز می باشد که از گمانه شماره 8 تا 14 و گمانه 28 تا 29 را شامل می شود. پتانسیل تورم در محدوده مورد مطالعه بر اساس رابطه چان، از حد کم تا زیاد (در حد متوسط) و بر اساس طبقه بندی آشتو، تورم از حد پایین تا بالا متغیر است. در مارن هایی که نزدیک سطح آب هستند، در گمانه-های 18، 19، 21 و 22 و تا حدی در گمانه های3 و 4 این پتانسیل وجود دارد.