بررسی عملکرد دانه و علوفه در کاشت پاییزه و بهاره گلرنگ تحت تاثیر رژیم-های مختلف آبیاری

گلرنگ با دارا بودن بیش از 90 درصد اسید های چرب غیر اشباع، مخصوصا لینولئیک اسید و اولئیک اسید می تواند نقش مهمی در گسترش سطح زیر کشت گیاهان روغنی و تامین دانه های روغنی دارد. کمبود آب به عنوان مهم ترین و محدود کننده ترین عامل تولید در بخش کشاورزی مطرح می باشد که توجه بیشتر به مطالعه در مورد آثار تنش خشکی و انتخاب ارقام مقاوم به خشکی در تولید گیاهان زراعی و همچنین ذخیره آب و مصرف کارآمد آن را طلب می کند. یکی از روش های بهره وری آب اهمیت و بررسی سیاست های کم آبیاری است. در مقایسه با سایر گیاهان دانه روغنی، گلرنگ به لحاظ سازگاری بالا با شرایط محیطی منطقه، مقاومت به خشکی و نیاز آبی کم تر به منظور تامین روغن خوراکی مورد نیازکشوراز اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. تاریخ کاشت مناسب در محصولات زمستانه ای مانند گلرنگ اهمیت خاصی دارد، زیرا در کشت های بسیار زود یا بسیار دیر، گیاه به ترتیب با سرمای زمستانه و گرمای بهاره مواجه شده که در نهایت باعث عدم رسیدگی و کاهش عملکرد می شود. گلرنگ به عنوان یک دانه روغنی در مناطق خشک و نیمه خشک با کمبود آب آبیاری باید عمده نیاز آبی خود را از بارندگی ها تامین کند. برای افزایش عملکرد در واحد سطح به ازای مصرف آب آبیاری مدیریت آبیاری ضرورت دارد. در همین راستا، یک آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه انجام شد. کشت گلرنگ (رقم سینا) به دو صورت پاییزه و بهاره به عنوان کرت اصلی در نظر گرفته شد. تیمار آبیاری به عنوان کرت های فرعی شامل، بدون آبیاری (دیم)، آبیاری تکمیلی با یک نوبت، کم آبیاری با دو نوبت آبیاری و آبیاری کامل با سه نوبت در 3 تکرار اعمال شد. بعد از آماده سازی زمین بذور به فواصل 5 سانتی متر در ردیف هایی به فاصله 30 سانتی متر و در عمق 5 سانتی متری خاک کشت شدند. تیمارهای آبیاری با توجه به مرحله رشدی گیاه اعمال شدند به طوری که آبیاری تکمیلی در مرحله گل دهی، کم آبیاری در مراحل ساقه دهی و گل دهی، و تیمار آبیاری در سه نوبت در مراحل ساقه دهی، ظهور غنچه ها و گل دهی صورت گرفت. بیشترین اطلاعات برداشت شده در کشت پاییزه عملکرد روغن(1/636 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد علوفه(8/7635 کیلوگرم در هکتار)، بیشترین درصد cp، adf، dmd، ash و درصد cf مربوط به تیمار کاشت پاییزه بود. بالاترین میزان عملکرد روغن و شاخص برداشت در تیمار آبیاری کامل مشاهده شد که اختلاف آماری معنی داری با تیمار کم آبیاری و آبیاری تکمیلی نداشت. تیمار دیم با تاریخ کاشت بهاره کمترین عملکرد روغن و شاخص برداشت را به خود اختصاص داد. همچنین بیشترین شاخص برداشت دانه (4/23 درصد) مربوط به کشت پاییزه بود. به طور کلی کشت دیم پاییزه با توجه به عملکرد روغن بالا برای منطقه ی مورد مطالعه توصیه می شود.