صفات مورفولوژیک مرتبط با عملکرد دانه در کاشت پاییزه و بهاره گلرنگ تحت تاثیر رژیم های مختلف آبیاری

گیاه گلرنگ (carthamus tinctorius l.)، امروزه بیشتر به منظور تولید دانه برای استخراج روغن کشت می شود. همچنین به خاطر کاربرد های دارویی آن کشت می گردد. دانه گلرنگ دارای 25 تا 45 درصد روغن است. کیفیت روغن این گیاه در بین گیاهان روغنی به دلیل داشتن 73 تا 85 درصد لینولئیک اسید است. با توجه به بالا بودن میزان تبخیر در ایران، میانگین سالانه نزولات جوی کمتر از 250 میلی متر در سال است که نه تنها به لحاظ مکانی، بلکه از لحاظ زمانی نیز پراکنش مناسب با الگوی مصرف آب ندارد (بهدانی و موسوی فر،1389). از این رو توجه به روش های موثر در کاهش خطر احتمالی و ایجاد پایداری عملکرد محصولات دیم اهمیت دارد. در کشت دیم، انجام آبیاری تکمیلی برای کاهش اثرات تنش کم آبی بر روی عملکرد دانه و روغن ضروری می باشد (فرجی و اسلامی، 1391). با این حال، نیاز است آبیاری تکمیلی به نوعی برنامه ریزی شود که آب در زمان حداکثر نیاز، در اختیار گیاه قرار بگیرد (قمرنیا، 1391). در گیاهانی نظیر گلرنگ که دانه تولید می کنند، مرحله بحرانی برای اعمال آبیاری تکمیلی، مرحله رشد زایشی معرفی شده است. در همین راستا، یک آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه انجام شد. کشت گلرنگ (رقم سینا) به دو صورت پاییزه و بهاره به عنوان کرت اصلی در نظر گرفته شد. تیمار آبیاری به عنوان کرت های فرعی شامل، بدون آبیاری (دیم)، آبیاری تکمیلی با یک نوبت، کم آبیاری با دو نوبت آبیاری و آبیاری کامل با سه نوبت در 3 تکرار اعمال شد. بعد از آماده سازی زمین بذور به فواصل 5 سانتی متر در ردیف هایی به فاصله 30 سانتی متر و در عمق 5 سانتی متری خاک کشت شدند. تیمارهای آبیاری با توجه به مرحله رشدی گیاه اعمال شدند به طوری که آبیاری تکمیلی در مرحله گل دهی، کم آبیاری در مراحل ساقه دهی و گل دهی، و تیمار آبیاری در سه نوبت در مراحل ساقه دهی، ظهور غنچه ها و گل دهی صورت گرفت. بیشترین اطلاعات برداشت شده در کشت پاییزه به ترتیب ارتفاع بوته (2/75 سانتی متر)، قطر ساقه (4/6 میلی متر)، تعداد شاخه جانبی در بوته(7)، تعداد کایپتول در بوته (25)، قطر کاپیتول (71/1 سانتی متر)، وزن ساقه (3/4238 کیلوگرم در هکتار)، وزن گلبرگ (88/361 کیلوگرم در هکتار)، وزن برگ (7/1255)، وزن کاپیتول (6956 کیلوگرم در هکتار)، میزان بیوماس (12669 کیلوگرم در هکتار) و وزن دانه (5/2001 کیلوگرم در هکتار) مربوط به کشت پاییزه بود.