شیمی کانی ارتوپیروکسن در توده اولترامافیک- مافیک سرگز-آبشور، جنوب خاوری ایران

توده‌ نفوذی اولترامافیک- مافیک سرگز- آبشور بخشی از مجموعه­ های اولترامافیک- مافیک آلپی منطقه اسفندقه در جنوب خاوری بافت است که از واحدهای تکتونیت گوشته­ای (هارزبورژیت برگواره و دونیت پورفیروکلاستی) و کومولایی لایه­ای (سنگ‌های اولترامافیک- مافیک انباشتی لایه‌ای) به سن کربونیفر پسین تشکیل شده است. توده بزرگ گابروی آب­شور به سن ژوراسیک پیشین و دایک‌های پراکنده میکروگابرویی- دیابازی با سن­های پرمین تا کرتاسه در این مجموعه نفوذ کرده­اند. ارتوپیروکسن­ یکی از کانی­های آهن و منیزیم دار سازنده واحد تکتونیت و سنگ­های اولترامافیک- مافیک است که شامل دو عضو انتهایی انستاتیت (mg) تا فروسیلیت (fe)، با فرمول (mg, fe)si2o6 و اعضای مابین این دو عضو می­باشند. ارتوپیروکسن در واحد تکتونیت گوشته به صورت کانی دیرگداز و در واحد کومولایی با منشا ماگمایی حضور دارد. هارزبورژیت­ها و گابرونوریت­های واحد انباشتی لایه­ای دربردارنده بیشترین درصد مودال ارتوپیروکسن هستند. مقدار mg# در ارتوپیروکسن­های نمونه­ های اولترامافیک این مجموعه از 83/91 (نمونه هارزبورژیتی) تا 1/81 (نمونه ملاگابرویی) و در نمونه­های مافیک از 53/87 (نمونه تروکتولیتی) تا 56/66 (نمونه گابروی­لایه­ای) متغیّر است و میانگین al2o3، cr2o3 و tio2 در تمامی نمونه­ ها به ترتیب 6/2، 21/0 و 6/0 می­باشد که تطابق بالایی با ویژگی ارتوپیروکسن­های پریدوتیت­های پیش کمانی و آلپی دارد.