تکامل ذخایر طلای پنهان میوسن با میزبان رسوبی در ناحیه تکاب (شمال­ غرب ایران) با استفاده از خصوصیات بافتی-ژئوشیمیایی پیریت

برای درک صحیح از تکامل زمین­شناختی یک حوضه رسوبی دیرینه و تاثیر آن بر فلززایی و افزایش عیار طلا، مطالعه‌ای بر روی خصوصیات بافتی-ژئوشیمیایی پیریت (آرسنین­پیریت) در سه کانسار زرشوران، آق­دره و عربشاه در ناحیه فلززایی تکاب، شمال­غرب ایران انجام شد. طبق شواهد پتروگرافی و sem، دو نسل پیریت رسوبی/دیاژنتیکی (فرامبوئیدال و افشان ­ریزبلور) و چهار نسل پیریت گرمابی (درشت­بلور، اسفنجی، قشری و رگه­ای) در کانسارهای ذکر شده مشاهده شد. مقادیر عناصر کمیاب در ترکیب پیریت­ها­ توسط فناوری la-icp-ms سنجش شد. بر این مبنا، تکامل ذخایر طلای میوسن ناحیه تکاب در شش مرحله صورت گرفته است: 1) تشکیل پیریت­ فرامبوئیدال رسوبی با نسبت co/ni کمتر از 1 و غنی­شدگی نسبی از عناصر کالکوفیل مس، سرب و آنتیموان، 2) شکل­گیری پیریت­ افشان ریزبلور با همان نسبت co/ni ناشی از تحولات سیال کانه­ساز بر روی پیریت­های قبل، 3) افزایش محتوای سولفور و آهن محیط همزمان با شروع تکاپوی تکتونوماگمایی میوسن و تشکیل پیریت­های گرمابی درشت­بلور با نسبت co/ni بین 1 تا 10، 4) شکل­گیری پیرت­ اسفنجی ولکانوژنیک با نسبت co/ni بیش از 10 ناشی از توسعه سیستم ماگمایی و افزایش تبادلات سیال-سنگ، 5) رخداد پیریت­ قشری با ساختار لایه­ای، نسبت بالای co/ni (بین 10 تا 100) و محتوای بالای طلا (بین 5/1 تا 1/36 گرم در تن)، ناشی از مهاجرت متناوب یا ضربانی سیال کانه­دار در نتیجه عملکرد سوپاپ گسلی (fault-valve) و 6) تشکیل پیریت­ رگه­ای با نسبت co/ni بین 1 تا 10 و محتوای ناچیز عناصر کمیاب به دلیل اختلاط سیال گرمابی با آب­های جوی رقیق­شده. در مجموع می­توان گفت رویداد کانی‌سازی چند مرحله‌ای و سیال گرمابی ناشی از تکاپوی تکتونوماگمایی دوره میوسن موجب افزایش گونه سولفور (–s2) و حضور کمپلکس‌های بی‌سولفیدی –au(hs)2 در حوضه رسوبی دیرینه شده که واکنش­های وسیع سیال-سنگ و تحرک مجدد طلا در مقیاس ناحیه­ای موجب شکل­گیری ذخایر طلای پنهان در ناحیه تکاب شده­اند.