بررسی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از متریک‌های سرزمین (مطالعه موردی حوضه آبریز رودخانه رودبارکرمان)

تغییر کاربری اراضی در جوامع توسعه یافته و در حال توسعه علل متفاوتی دارد. اغلب در جوامع توسعه یافته، دلایل اقتصادی مانند توسعه شهری، کشاورزی صنعتی و افزایش نیاز به نگهداری منابع طبیعی برای نسل‌های آتی باعث تغییر کاربری اراضی می‌باشد. در حالی که در جوامع در حال توسعه، تغییر کاربری اراضی به دلیل فقر، رشد سریع جمعیت و موقعیت اقتصادی می‌باشد. آگاهی از انواع پوشش‌های سطح زمین و فعالیت‌های انسانی که منجر به تغییرات کاربری اراضی می‌شود، از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از ابزارهای مفید برای شناسایی تغییرات پوشش گیاهی در طول زمان، تصاویر هوایی و تصاویر ماهواره‌ای می‌باشد که نقش مهمی در ارزیابی‌های منطقه‌ای و ملی ایفا می‌کند. از مهمترین متریک‌های مرتبط با پایش تغییرات کاربری اراضی می‌توان به متریک مساحت، تعداد لکه‌ها، میانگین‌اندازه لکه‌ها، تراکم لکه‌ها و متریک پیوستگی نام برد. از جمله مهمترین عوامل اثرگذار در تغییرات نوع رودخانه‌ها، عوامل انسانی مانند تغییر کاربری اراضی حاشیه رودخانه و تغییر در فرآیندهای هیدروژئومورفولوژیک می‌باشد که هم بر وضعیت مورفولوژیکی و هم اکولوژیکی رودخانه اثرگذار است. قلمروی رودخانه‌ها در طول زمان با احداث و گسترش جاده‌ها و راه‌های ارتباطی، ساختمان سازی و ویلاسازی در حریم رودخانه، تخریب جنگل‌ها، عدم رعایت فصل چرا و تعرض به حریم رودخانه و تخریب مراتع و پوشش گیاهی دستخوش تغییراتی می‌شود که پیامد آن تغییر در دبی رودخانه، رسوب‌گذاری، تغییرات مورفولیوژیکی و اکولوژیکی آن می‌شود. قلمروی رودخانه‌ها در طول زمان با احداث و گسترش جاده‌ها و راه‌های ارتباطی، ساختمان سازی و ویلاسازی در حریم رودخانه، تخریب جنگل‌ها، عدم رعایت فصل چرا و تعرض به حریم رودخانه و تخریب مراتع و پوشش گیاهی دستخوش تغییراتی می‌شود که پیامد آن تغییر در دبی رودخانه، رسوب‌گذاری، تغییرات مورفولیوژیکی و اکولوژیکی آن می‌شود. در این پژوهش، تغییرات کاربری اراضی حوضه آبریز رودخانه رودبار واقع در کرمان در طول زمان بین سال‌های 1342 الی 1402 بررسی شده است. برای اینکار ابتدا موقعیت رودخانه رودبار در عکس‌های هوایی قدیمی مشخص شد سپس با تصاویر ماهواره‌ای مقایسه گردید. بعد از آن با نرم افزار 10.5 arcgis مساحت انواع کاربری‌های جدید که در حریم رودخانه اعمال شده مشخص گردید. نتایج نشان می‌دهد که در شصت سال اخیر رشد زمین‌های زراعی و باغات و مناطق مسکونی در حریم این رودخانه به شکل فزاینده‌ای زیاد شده است.