پهنه بندی خطر سیل رودخانه راپچ در استان سیستان و بلوچستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و مدل hec-ras

با افزایش جمعیت و توسعه ساخت‌وسازها و استفاده بی‌شمار از رودخانه‌ها، خواه یا ناخواه به حریم و بستر آن‌ها تجاوز شده است. از آنجایی که هرگونه دخل و تصرف در رودخانه‌ها باعث ایجاد اختلال در نظم هیدرولیکی آن خواهد شد، بنابراین این نوع از تجاوزها می‌تواند رژیم رودخانه را تحت تاثیر قرارداده و باعث بروز خسارت ‌شود. تغییر شیب و عرض و شکل مقطع ناشی از ساخت‌وساز باعث کاهش ظرفیت جریان و رسوب‌گذاری رودخانه و چندین برابر خسارت ناشی از سیل می‌شود. در این تحقیق از مدل هیدرولیکی hec-ras و نرم‌افزار gis برای تعیین حد بستر و حریم رودخانه در پایین‌دست رودخانه استفاده شد. به‌منظور شبیه‌سازی سیلاب از مدل هیدرولیکی یک‌بعدی hec-ras استفاده شد. همچنین پردازش داده‏های ژئومتری در محیط gis توسط الحاقی hec–georas انجام شد. با استفاده از نرم‏افزار hyfaran با توزیع لوگ پیرسون تیپ3، دبی اوج لحظه‏ای برای دوره‌های بازگشت مختلف محاسبه شد. دبی با دوره بازگشت 25 ساله در ایستگاه کاریانی بالادست بازه مورد مطالعه به میزان 6380 متر مکعب بر ثانیه به‌دست آمد که نشان دهنده وضعیت سیلابی و بحرانی منطقه می‌باشد. نتایج به‌دست‌آمده از مدل نشان داد که عدد فرود در کل بازه مورد شبیه‌سازی کمتر از 1 بوده که نشان‌دهنده جریان زیربحرانی در تمام مسیر رودخانه می‌باشد. همچنین با توجه به تنگ‌شدگی بسیار رودخانه در انتهای مسیر سرعت جریان و عمق جریان بیشتر می‌شود. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده هم‌زمان از سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم‌افزار hec-ras موجب افزایش سرعت عمل شده و قابلیت بسیار بالایی در شبیه‌سازی رفتار هیدرولیکی رودخانه‌ها فراهم می‌سازد.