کانه‌زایی مس شیرمشه (شمال شرق زنجان): راه‌کار کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی در جریان اکتشاف

کانه‌زایی مس شیرمشه در پهنه ساختاری البرز غربی – آذربایجان (زیرپهنه طارم) واقع شده است. سنگ‌های آتشفشانی- آذرآواری منطقه شیرمشه شامل آندزیت بازالتی، آندزیت و انواع مختلف توف می‌باشند که در آنها توده نفوذی گرانیتوییدی با ترکیب کوارتز مونزونیت و مونزونیت تزریق شده است. در سنگ‌های آتشفشانی پلاژیوکلاز درشت‌بلور غالب می‌باشد. این سنگ‌ها دارای بافت‌های پورفیریتیک، گلومروپورفیریتیک و بادامکی هستند. سنگ‌های آذرآواری انواع مختلف توف منجمله توف بلورین خرده‌سنگی و توف خرده‌سنگی بلورین را شامل می‌گردد. سنگ‌های گرانیتوییدی دارای بافت‌های گرانولار و گرانولار پورفیری می‌باشند. کانی‌های موجود در سنگ‌های گرانیتوییدی شامل پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار، کوارتز، کلینوپیروکسن، بیوتیت، کانی‌های اپاک و زیرکن هستند. کانه‌زایی مس داخل سنگ‌های آتشفشانی- آذرآواری به صورت دانه‌پراکنده، رگه- رگچه‌ای و پرکننده فضای خالی اتفاق افتاده است. کانه‌های سولفیدی پیریت، کالکوپیریت و کالکوسیت در سنگ‌های آتشفشانی- آذرآواری منطقه شیرمشه مشاهده می‌شوند. این کانه‌ها تحت تاثیر فرایند‌های هوازدگی و سوپرژن به کوپریت، کربنات‌های آبدار مس (آزوریت و مالاکیت) و گوتیت دگرسان شده‌اند. با توجه به پوشش گیاهی زیاد و وجود درخت‌ها و درختچه‌های وحشی در منطقه، حفاری‌های اکتشافی و متعاقباً بهره‌بردای غیر اصولی ماده معدنی می‌تواند اثرات زیست‌محیطی منفی بهمراه داشته باشد. به منظور کاهش اثرات مخرب ناشی از فعالیت‌های اکتشافی و بهره‌برداری لازم است فعالیت‌های اکتشافی بیشتر بر روی پیجویی چکشی دقیق، مطالعات سنجش از دور، عملیات ژئوفیزیکی و حفاری مغزه‌گیری متمرکز شده و از حفر چاهک، ترانشه و ایجاد سینه‌کار اجتناب گردد.