بررسی جهان معرفت‌شناختی امام علی (ع) در خطبۀ 108 نهج‌البلاغه بر اساس جهان‌های سه‌گانه در نظریۀ شعرشناسی شناختی

هدف از پژوهش حاضر که به شیوۀ توصیفی-‌تحلیلی انجام گرفته، بررسی نوع نگرش و میزان باور امام علی (ع) در خطبۀ 108نهج‌البلاغه و چگونگی رسیدن به پیوستگی متنی و جهان معرفت‌شناختی از طریق فرایند‌های شناختی افزایش و انطباق در نظریّۀشناختی جهان‌های متن پل ورث است که متن را در سه بُعد جهان‌ گفتمان، جهان‌ متن و جهان زیرشمول بر‌رسی می‌کند. پژوهش کنونی در پی پاسخ به این سوالات است که امام در خطبۀ یادشده از چه نوع متنی استفاده کرده و به کدامیک از جهان‌های سه‌گانۀ زیر‌شمول توجّه بیشتری نشان داده و چگونه از آنها برای اقناع مخاطب و القای پیام استفاده کرده‌اند. سوال آخر اینکه چه فرایندهایی‌ در ترکیب جهان‌های سه‌گانۀ خطبه دخالت دارند. یافته‌ها نشان داد که در «جهان متن» خطبۀ مذکور به دلیل داشتن ماهیّت تعاملی از سه نوع متن توصیفی-‌گفتمانی و ابزاری استفاده شده است. سه جهان زیر‌شمول اشاری، نگرشی و معرفتی در متن به‌کار رفته است؛جهان اشاری و مکانی بازۀ زمانی و مکانی گسترده‌ای از خلقت آدم تا عصر امام و از عالم مُلک تا ملکوت را در‌بر می‌گیرد. از جهان‌های نگرشی بیشتر به جهان هدف توجّه شده، امّا جهان زیر‌شمول معرفتی که برجسته‌تر از جهان‌های دیگر است، با استعاراتی ساخته می‌شود که زیر‌ساخت‌های آن الهام‌گرفته از استعارات قرآن مجید است که طیّ فرایند «افزایش» نظام شبکه‌ای استعاری می‌سازند که در آن رابطۀ بنی‌امیّه- مردم در تقابل با رابطۀ پیامبر و امام-مردم با نگاشت‌های استعاری گرگ-‌گوسفند و پزشک-‌بیمار بیان می‌شوند. همچنین، فرایند «انطباق» در جملات مرکّب نقش توصیفی، توضیحی یا تبیینی دارد.

investigating the epistemological world of imam ali (as) in the 108th sermon of nahj al-balagha based on the three worlds in the cognitive poetics approach

the main purpose of current study, which is conducted through a descriptive-analytic method, is representation of belief and epistemic sub-world in emam ali’s khotbe-ye- 108(108th peech) based on paul werth’s text worlds theory. it consider text in three dimensions; text worlds, discourse worlds, sub-worlds. author and reader intract in text worlds through of text. discourse worlds deal with situation and sub-worlds determine producer’s believes and approachs. sub-worlds be devided to diectic sub-worlds, attitudinal sub-worlds and epistemic sub-worlds. current study want to answer these questions:which kind of text use in this text, which sub- worlds is predominate in text, how does is combined together three worlds. achievements demonstrate usage of descriptive- discoursive and instructive text that are suitable for interaction in ceremony. all of sub-worlds has used in speech, but epistemic sub-worlds are outstanding. they are represented by a metaphoric system through of incrementation. incrementation reveal main mapping in which relationship between the government and the people is encounter emam and people’s one. government-people’s relationship is represented by a binary oppositions; wolf-sheep and emam- people’s frindship is showed by doctor- sick’s one.