ارتباط درآمدهای حاصل از منابع طبیعی، شهرنشینی و صنعتی‌شدن در ایران

نرخ مثبت شهرنشینی در دهه‌های اخیر، موقعیت ویژه آن در بهره مندی از منابع طبیعی و اجرای چندین برنامه توسعه صنعتی از ویژگی‌های اقتصاد ایران است که بررسی رابطه متقابل بین آن‌‌ها در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است. نتایج حاصل از تخمین مدل خودرگرسیون برداری برای اقتصاد ایران طی سال‌های 1352 تا 1400 نشان می‌دهد اولا رشد شهرنشینی نسبت به شوک‌های درآمدهای حاصل از منابع طبیعی و صنعتی شدن واکنش مثبت نشان می دهد که بر اساس آن پبش‌بینی می‌شود شوک درآمدهای حاصل از منابع طبیعی و صنعتی شدن از کانال گسترش کالاها و خدمات شهری و فراهم کردن فرصت‌های شغلی در مراکز صنعتی، میزان جمعیت شهرنشین را افزایش خواهد داد که این پدیده می‌تواند هزینه‌هایی مثل آلودگی، حاشیه نشینی و رشد فعالیت‌های غیرقانونی بر جامعه تحمیل کند. ثانیا واکنش صنعتی‌شدن نسبت به شوک درآمدهای حاصل از منابع طبیعی منفی است که نشان دهنده برقراری فرضیه نفرین منابع است. ثالثاً: اثر متغیرهای سیاسی مثل شوک جنگ بر تحولات صنعتی نسبت به بخش کشاورزی قابل ملاحظه پبش‌بینی می‌شود. یافته‌های مقاله، نقش مدیریت درست درآمد حاصل از منابع طبیعی در کنترل نرخ شهرنشینی و فراهم کردن شرایط مناسب برای رشد پایدار در بخش صنعت را نمایان می‌سازد.

the relationship between natural resources revenues, urbanization and industrialization in iran

the positive rate of urbanization in recent decades, its special position in benefiting from natural resources and the implementation of several industrial development programs are among the characteristics of iran’s economy that this paper examines the iteraction relationship between them. the results of the vector autoregression model (var) estimation for iran’s economy during the 1973 to 2021 show that firstly, urbanization growth responses positively to natural resources revenues shocks and industrialization. based on which it is predicted that the shock-natural resource and industrialization through the expansion of urban facilities, providing job opportunities in industrial centers and increasing government spending in cities has relatively increased the urban population, which can impose costs such as pollution, marginalization and the growth of illegal activities on the society.secondly, the response of industrialization to natural resources shock is negative, which confirms resource curse hypothesis. thirdly: the effect of political variables such as the shock of war on industrial developments is predicted to be significant in relation to the agricultural sector. the findings of paper reveal the role of proper management of revenues from natural resources in controlling in controlling the rate of urbanization and providing suitable conditions for sustainable growth in the industrial sector.