شناخت ویژگی‌های کالبدی و فنّاوری ساخت مناره‌های منفرد در مناطق مرکزی ایران ‌(نمونۀ موردی: مساجد جامع)

در دوره‌های تاریخی پس از اسلام یکی از بناهای حائز اهمیت، مساجد جامع هر شهری بوده‌ است. یکی از نشانه‌های منحصربه‌فرد برای مساجد جامع، گلدسته‌ها و مناره‌ها بوده که ویژگی‌های شکلی و فرمی و ساختاری دارند. ازآنجاکه مناطق مرکزی ایران سیطرۀ وسیعی را به خود اختصاص داده‌اند، مناره‌های منفرد ساخته ‌شده در این مناطق انتخاب ‌شده‌اند؛ از طرفی مناره‌های منفرد، قبل از ساخت گلدسته و مناره‌های زوجی ساخته ‌شده‌اند و دارای قدمت بیشتری هستند. این تحقیق بر آن است به شناخت ویژگی‌های شکلی و فرمی و چگونگی ساخت مناره‌های منفرد در مساجد جامع بپردازد. این پژوهش به‌صورت کیفی و با مطالعۀ دوازده نمونه‌ انجام ‌شده است. در جمع‌آوری اطلاعات، از مطالعات کتابخانه‌ای، مشاهده و برداشت میدانی و مصاحبه با استادکاران معماری سنتی بهره برده شده است. سپس نمونه‌های مطالعه‌شده ازطریق مدل‌سازی با نرم‌افزارهای سه‌بعدی ترسیم و چگونگی ساخت آن‌ها بررسی خواهد شد؛ به‌گونه‌ای که در ابتدا به معرفی مناره‌های منفرد ساخته ‌شده در مساجد جامع ایران و اجزای تشکیل‌دهندۀ آن‌ها اشاره خواهد شد. سپس در انتها گونه‌شناسی آن‌ها به روش ساخت مناره‌های منفرد انجام خواهد شد. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که ازنظر شکل، پلان مناره‌های منفرد دایره‌ای و راست‌گردند و هرقدر ارتفاع مناره بیشتر باشد، قطر دیوار خارجیِ آن بیشتر گرفته می‌شد. ازنظر حجم، مناره‌های منفرد عموماً به اشکال استوانه و مخروط ناقص هستند. همچنین دو نوع کلاف چوبی در ساخت این مناره‌ها استفاده ‌شده و تمامی مراحل ساخت دیوار خارجی همراه با ساخت پله‌ها انجام می ‌شده است

physical characteristics and construction technology of unique minarets in the central of iran: case studies (jame mosques)

during the islamic era, one of the significant structures has been the grand mosques of each city. one of the distinctive features of jame mosques is their minarets adorned with pinnacle finials. minarets possess specific morphological, formal, and structural characteristics. given the dominance of central of iran and the historical significance of these cities, which were often the capitals of iran, the hot and dry region of iran has been selected for studying unique minarets. single minarets were constructed before the construction of twin minarets and pinnacled minarets, thus possessing a longer history. this research aims to understand the morphological and formal characteristics of unique minarets in grand mosques and analyze the construction methods of these valuable structures. overall, this study seeks to introduce the components of unique minarets, their geometric features in the final form, and their execution details. it utilizes library research, field observation, and interviews with traditional architecture experts. subsequently, the study examines the construction of these minarets through 3d modeling software. initially, it introduces the unique minarets constructed in the grand mosques of iran and their constituent parts, then classifies them, and finally addresses the construction method of unique minarets. the findings indicate that in terms of plan shape, unique minarets are circular or polygonal, and the higher the minaret, the larger its outer wall diameter. regarding volume, unique minarets are generally cylindrical or truncated cone-shaped, and two types of wooden cladding are used in their construction, with all stages of constructing the outer wall accompanied by constructing the stairs.