تبیین معیارهای مرمت نواحی کمبود برای کتیبه‌های نوشتاری بناهای دورۀ اسلامی ایران

کتیبه‌های نوشتاری بخش مهمی از میراث فرهنگی جهان به‌شمار می‌روند. اهمیت توجه به طرح مسئله در پژوهش حاضر از این لحاظ است که با نگاهی به مبانی نظری مرمت و با توجه به مطرح‌بودن مقولۀ خط و خوشنویسی درمورد کتیبه‌ها، توجهی به معیارهایی برای مرمت کتیبه‌ها نشده است و همین امر باعث شده رویکردهای متنوعی در مرمت این دسته از آثار دیده شود. با توجه به حجم چشمگیر عملیات مرمتی در کشور، درنظرگرفتن معیارهایی برای مرمت نواحی کمبود کتیبه‌ها می‌تواند به جلوگیری از مرمت‌های نادرست و سلیقه‌ای این آثار کمک شایانی کند. به‌همین‌منظور، برای رسیدن به معیارهایی در مرمت کتیبه‌های نوشتاری بناهای دورۀ اسلامی کوشش شد تا در کنار مطالعات کتابخانه‌ای به مطالعات میدانی نیز پرداخته شود و مهم‌ترین عواملی که در مرمت نادرست و سلیقه‌ای کتیبه‌های نوشتاری دخیل‌اند شناسایی شوند. همچنین تلاش شد اصولی که در هنگام عملیات مرمت اجرا می‌شوند استخراج و دسته‌بندی شوند تا بتوان از این منظر، ضمن شناخت متغیرها و عوامل موثر در شکل‌گیری کتیبه‌های نوشتاری، رویکردهای مرمتی را در راستای مرمت هرچه بهتر کتیبه‌ها ارتقا بخشید. از طرفی با عنایت به مبانی نظری مرمت، توجه به مبانی هنرهای تجسمی و قواعد حاکم بر هنر کتیبه‌نگاری، که مطالعه و بررسی شدند، و پس از ارزیابی اطلاعات در موارد مطالعه‌شده، دوازده معیار برای مرمت کتیبه‌ها استخراج و در نظر گرفته شدند. روش تحقیق این مقاله از نوع کیفی، روش‌های یافته‌اندوزی در این پژوهش، مشتمل بر مطالعات میدانی، رجوع به منابع متعدد و مطالعات کتابخانه‌ای و از نظر هدف کاربردی است.

the explaining of the criteria for restoration for lacunae monumental inscriptions of islamic era buildings of iran

written inscriptions are considered as an important part of the cultural heritage of the world. the importance of paying attention to the issue in this research, among other valuable historical and cultural works, is highlighted by the fact that by looking at the theoretical foundations of restoration, no attention is paid to the criteria for restoration of inscriptions considering the prominence of the category of handwriting and calligraphy with the inscriptions and it has caused various approaches to be seen in the restoration of this category of monuments. given the impressive volume of restoration operations in the country, considering the criteria for restoration of defective inscriptions can help prevent incorrect and arbitrary restorations of these monuments. for this purpose, in order to achieve criteria in the restoration of building written inscriptions of the islamic period, an effort was made to conduct field studies in addition to library studies, and identify the most important factors involved in the incorrect and arbitrary restoration of written inscriptions. also, the principles that are implemented during the restoration operation were extracted and categorized so that from this point of view, the restoration approaches can be improved in order to restore the inscriptions as best as possible, while recognition of the variables and factors affecting the written inscriptions. also, with regard to the theoretical foundations of restoration, paying attention to the visual arts foundations and the rules governing the art of epigraphy were studied and investigated, and after evaluating the data, 12 criteria were extracted and considered for the restoration of inscriptions in the studied cases. the research method of this article is qualitative; the methods of finding in this research include field studies, reference to various sources and library studies and are applied in terms of purpose.