تجلی عرفان در معماری باغ ‏های ایرانی – اسلامی (باغ دولت ‏آباد یزد)

هنر و عرفان هر دو جزء علوم ذوقی و شهودی به شمار می ‏آیند که احساسات لطیفی طلب می‏ کنند. بنابراین، با عنایت به این‏که انسان دو وجه دارد، یک وجه به‏ سوی حق و یک وجه به‏ سوی شیطان، و هنر عارف تلاش می‏کند وجه به‏ سوی رب را نمایان کند و به رخ بکشد و ازآن‏جاکه در همهٔ فرهنگ‏ ها و تمدن ‏ها معماری به‏ مثابهٔ ابزاری برای انتقال مفاهیم انتزاعی به کار رفته است، در این مطالعه بر آن شدیم به تجلی تظاهر مفاهیم آسمانی و اندیشهٔ عرفانی در باغ دولت ‏آباد یزد بپردازیم تا نمود مفاهیم عرفانی از عناصر به ‏کار رفته در این مجموعه استخراج شود. تحقیق حاضر ماهیتاً مروری – توصیفی است و به روش کیفی انجام شده است. برای کسب اطلاعات و داده، از منابع کتابخانه ‏ای بهره گرفته شده است. براساس یافته ‏های تحقیق می‏توان گفت یکی از جلوه ‏های عرفان در معماری ایرانی و اسلامی تاثیر تفکر در معماری باغ‏ ها است که، در باغ دولت ‏آباد یزد، مراتب عرفان ازجمله بیداری، طلب، معرفت و عشق به‏نحوی در معماری محراب گنبدخانه، سردرب، کاشی‏کاری و غیره متجلی است و می‏توان گفت باغ دولت‏ آباد یزد نوعی بازسازی از بهشت آسمانی بر روی زمین است که در سرزمین کم‏آب و نیمه‏ خشک ایران جای گرفته است.

manifestation of mysticism in the architecture of iranian-islamic gardens (dolat abad garden, yazd)

both art and mysticism are part of the intuitive sciences that require subtle feelings, and considering that man has two sides, one side towards the truth and one side towards the devil; the mystic tries to show the side towards the lord. and since architecture is used in all cultures and civilizations to convey abstract concepts, this study aims to show the manifestation of heavenly concepts and mystical thought in dolat-abad garden, yazd, to express mystical concepts. to extract from the elements used in this collection, the present research is a descriptive review and has been carried out in a qualitative method; library sources have been used to obtain information and data. based on the research findings, one of the manifestations of mysticism in iranian and islamic architecture is the influence of thinking in the architecture of gardens. in the dolat-abad garden of yazd, the levels of mysticism, such as awakening, seeking, knowledge, love, etc., in the architecture of the dome altar, the headroom, tiling, etc., are evident. it can be said that the dolat-abad garden of yazd is a reconstruction of heaven on earth, which is in the dry and semi-arid land of iran.