تبیین شاخص‏های معماری ایران در دوران اسلامی و کاربست آن در طراحی جداره‏های معاصر محلات مسکونی؛ مطالعۀ موردی محلۀ باغ زرشک اصفهان

شهر از اجزای بسیاری تشکیل شده است که هریک سهمی در کالبد شهر دارند. نماهای شهری از جملۀ این اجزاست که از ارکان اصلی شهر اسلامی به‏ شمار می‏ رود. ناهمگونی نماها و برخورد روزانۀ شهروندان با آن‏ ها سامان‏دهی بدنه ‏های شهری را مهم می‏ نماید. با وجود این اهمیت، متاسفانه پژوهش ‏های اندکی مستقیماً به آن پرداخته‏ اند. مطالعات پیشین بیشتر بر اصول معماری ‏ایرانی‌اسلامی در طراحی مسکن و شهر اسلامی متمرکز است. در این پژوهش، درجهت سیاست‏ های کلان کشور و به‏ منظور احیای معماری و شهرسازی اسلامی، شاخص‏ های معماری ایران دوران اسلامی تبیین شده است؛ زیرا، با توجه به نیاز امروز شهرها و تاثیرات آن بر انسان‏ها، بهره‏ گیری از شاخص ‏های معماری اسلامی در جداره ‏های شهری ضروری به ‏نظر می‏ رسد. این پژوهش در زمرۀ پژوهش‏ های کیفی قرار می‏گیرد و با روش توصیفی‏ تحلیلی انجام شده است. داده‏ ها با مطالعات کتابخانه‏ ای و اسنادی، مشاهدات میدانی و تهیۀ بازبینه (چک لیست) جمع‏ آوری شده است. ازاین‏رو، پس از تبیین مبانی نظری، شاخص‏ های معماری دورۀ ‏اسلامی دسته ‏بندی شده و شاخص‏ های کاربردی در طراحی نمای مسکونی، با روش دلفی، به‏ دقت بیان شده ‏اند. در گام تحلیل داده‏‏ ها، معناداری شاخص‏ های برگزیده با آزمون تی آزموده شده‏ اند. بنابر نتایج پژوهش، شاخص‏ های تعادل، تناسبات، خودبسندگی، حرمت میثاق‏ های اجتماعی، رابطۀ مستقیم کارکرد با ظاهر بنا، استفاده از مصالح طبیعی، و ترکیبات منسجم به توجه بیشتری نیاز دارند. ازاین‏رو، با توجه به نیاز جوامع امروزی، پیشنهادهایی به‏ منظور کاهش اغتشاشات بصری در طراحی جداره ‏های محلات مسکونی ارائه شده است.

explaining the architectural indicators of iran in the islamic era and applying it in the contemporary facade design of residential neighborhoodsthe case study: bagh zereshk neighborhood of isfahan

the city comprises many components, each of which has a part in the city’s body. the urban facade is one of these components and one of the main pillars of the islamic city. the heterogeneity of facades and the daily encounter of observers with them makes the organization of the urban facade important. despite this importance, unfortunately, few sources have directly addressed it. previous studies have focused more on the research of the principles of islamic-iranian architecture in housing design and city design. this research tries to explain the architectural indicators of the islamic era according to the country’s macro policies to revive islamic architecture and urban planning. because considering the needs of cities today and its effects on humans, it seems necessary to use islamic architectural indicators in the urban facade. this research is qualitative type with descriptive-analytical method. using checklists, data was collected through library and documentary studies and field observations. accordingly, after explaining the theoretical foundations, the indicators of islamic architecture were categorized, and the applied indicators in the design of residential facades were described. in this regard, the indicators were refined using the delphi method. in the data analysis step, the significance of the selected indicators was measured using t-test. finally, the indicators of balance, proportions, self-sufficiency, respect for society, the direct relationship between function and building appearance, the use of natural materials, and coherent compositions need more attention. therefore, according to the needs of today’s societies, suggestions have been made to reduce visual disturbances in the design of the current residential neighborhoods.