مطالعۀ تطبیقی عوامل سازندۀ ساختار مناظر آیینی دین اسلام و زرتشت (مطالعۀ موردی: آتشگاه آدریان و مسجد کبود)

یکی از عرصه‌هایی که اندیشه، مفاهیم فکری و فلسفی و آداب‌ورسوم بشر در طول تاریخ در آن نمود یافته است، معماری و سازه‌های معماری بناهاست و بشر از این طریق در تلاش بوده تفاوت‌های فرهنگی خود را با ملل دیگر به رخ بکشد. آثار برجای‌مانده از بناها و اماکن مذهبی و تاریخی نشان می‌دهند که در طول تاریخ، آمیزه‌های دینی به‌منظور محرزکردن موجودیت خود و جاودانه‌ساختن آمیزه‌های دینی از هنرهای تجسمی بهره جسته‌اند که یکی از نمونه‌های بارز آن معماری است که همواره ارتباط تنگاتنگی بین هنر و معماری و آیین‌های مذهبی وجود داشته و با نمود ظاهری پیداکردن آیین‌های مذهبی، باعث شده این اماکن خود به‌منزلۀ نمادی از آیین‌ها در‌آیند. با توجه‌ به اهمیت موضوع، مقالۀ حاضر به دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش است که دین اسلام و زرتشت چگونه در فرم‌یابی اماکن مذهبی خود تاثیر گذاشته‌اند؟ به‌منظور پاسخ‌گویی به این پرسش از روش مطالعۀ تطبیقی تاریخی استفاده شده و اساس گردآوری اطلاعات و داده‌ها به‌ روش کتابخانه‌ای و میدانی استوار بوده است. نتایج حاصل از بررسی تطبیقی نمونه‌های مطالعه‌شده نشان داده‌اند که مسجد کبود و آتشگاه آدریان قوام و زیبایی و ذوق هنری خود را از اندیشه‌ها و آمیزه‌های دینی اسلام و زرتشت به ‌عاریت گرفته‌اند. درنهایت با مقایسۀ تطبیقی مسجد کبود و آتشگاه آدریان گفتنی است که مفاهیم و آمیزه‌های دین اسلام در تمامی جنبه‌های منظر آیینی جلوه نموده است؛ هم در نماد و اسطوره هم در کالبد، اما به‌لحاظ فعالیت و عملکرد و مراسم‌هایی که در مسجد کبود برگزار می‌شود در قیاس با آتشگاه کمتر به‌نظر می‌رسد و منظر آیینی زرتشتی در این مجموعه بیشتر به‌دلیل مراسم‌ها و نمادهایی که در مجموعه وجود دارد به تصویر کشیده می‌شود.

a comparative study of the structural factors of the ritual landscapes of islam and zoroastrian religion (case study: adrian’s fire pit and blue mosque)

one of the fields in which human thought, intellectual and philosophical concepts and customs have been manifested throughout history is the architecture and architectural structures of buildings, through which humans have been trying to show off their cultural differences with other nations. remaining works of religious and historical buildings and places show that throughout history, religious mixtures have benefited from visual arts in order to establish their existence and make religious mixtures eternal, which is one of the clear examples of that architecture, which always has a close relationship between art and architecture and religious rites have arisen and with the appearance of religious rites, these places have become a symbol of the rites, considering the importance of the subject, the present article seeks to answer the question of how islam and zoroastrianism in have they influenced the design of religious places? in order to answer this question, the comparative-historical study method has been used, and the basis of collecting information and data in this article is based on the library and field method, the results of the comparative study of the studied samples showed that the blue mosque and the atashgah of adrian qavam and they borrowed their beauty and artistic taste from the religious ideas and mixtures of islam and zoroastrianism. finally, with a comparative comparison of the blue mosque and adrian’s cremation ground, it can be said that the concepts and mixtures of the islamic religion have been manifested in all aspects of the ritual landscape, both in symbols and myths, and in the body, but in terms of activity and performance and the ceremonies held in the blue mosque in comparison with the fire pit is less visible and the zoroastrian ritual landscape is depicted in this collection mostly because of the ceremonies and symbols that exist in the collection.