بایسته‌های حقوق شهروندی با تاکید بر نظام جمهوری اسلامی ایران

شهروند، مفهومی حقوقی است که در بستر یک دولت ملت معیّن پدید می‌آید. حقوق شهروندی به مجموعه استحقاق‌هایی گفته می‌شود که فرد به ‌واسطه عضویت در یک کشور خاص از آن بهره‌مند می‌شود. این حقوق برخلاف وصف عمومیت حقوق بشر، واجد جنبه منطقه‌ای و محلی است که دولت‌ها در اسناد و قوانین خود به آنها اشاره کرده‌اند. وضع مجموعه‌ای از حقوق، به‌نام حقوق شهروندی، در هر جامعه‌ای زمانی کارآمد، اثربخش و شایسته خواهد بود که مقتضیات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی آن جامعه مدنظر باشد. نظر به صبغه حقوق بشری مفهوم حقوق شهروندی، تبعیت از آموزه‌های اسلامی، و وجود تفاوت‌ها و تنوعات فرهنگی و اجتماعی در کشور ما لازم است که مولفه‌ها و شاخصه‌های ضروری حقوق شهروندی شایسته منطبق با مدل نظام جمهوری اسلامی ایران شناسایی شود. پژوهش حاضر نخست با تحلیل مفهومی واژه حق و شهروند به تبیین حقوق شهروندی و رابطه آن با حقوق بشر پرداخته و از این رهگذر با بیان بایسته‌های حقوق شهروندی در جهت هرچه کارآمدتر شدن و عملیاتی ساختن این حقوق در نظام جمهوری اسلامی ایران برآمده است.