تحلیل حقوقی مسئولیت مدنی دولت در قبال خسارات ناشی از بیماری کووید 19 (کرونا ویروس)

اپیدمی و بلکه پاندمی کووید 19 که بیش از سه سال جهان را درگیر خود نمود، ده‌ها و بلکه صدها میلیون نفر را گرفتار خود کرده و چندین میلیون نفر را نیز در جهان به کام مرگ کشاند و خسارات جانی و مالی فراوانی از خود به‌جا گذاشت. در ایران نیز علاوه‌بر خسارات جانی، تعطیلی فعالیت‌های اقتصادی توسط دولت و هزینه‌های پیشگیری و درمان این بیماری، آسیب‌های فراوانی به اقتصاد کشور و اشخاص وارد نمود. این خسارات جانی و مالی، گاه ناشی از عدم رعایت دستورالعمل‌های ستاد ملی کرونا و پروتکل‌های بهداشتی توسط افراد بود و گاه نیز به‌جهت برخی فعل یا ترک فعل‌های مسئولان دولتی. به‌عنوان مثال چه‌بسا به‌سبب عدم مدیریت صحیح دولت، در برهه‌ای از زمان، این بیماری گسترش یافته و عده‌ای را به کام مرگ کشانده و عده‌ای نیز به‌سبب ابتلا، خسارات جانی یا مالی دیدند. با توجه به برخورداری دولت از امکانات و اختیارات کافی برای کنترل ویروس کرونا، و انجام تدابیر بهداشتی درمانی، آیا می‌توان گفت کوتاهی و قصور و نیز مدیریت نادرست دولت، موجب انتساب زیان به او خواهد شد؟ در این پژوهش که به‌صورت تحلیلی توصیفی صورت گرفته به استناد مواد قانونیِ حاکی از مسئولیت دولت در حوزه بهداشت و درمان و نیز ارزیابی عملکرد دولت در آن مدت، می‌توان گفت در برخی موارد و با وجود شرایطی، قاعده احسان، به کمک دولت خواهد آمد و براساس عموم «ما عَلَى الْمُحْسِنینَ مِنْ سَبیل» (سوره توبه، آیه 91)، از مسئولیت مصون خواهد ماند؛ اما در برخی موارد، خسارات وارده به مردم ناشی از قصور دولت بوده و به نظر قابل‌ جبران می‌باشد.