ترتیب ادله اثبات دعوا در فقه و حقوق اسلامی

بحث ادله اثبات دعوا یکی از مباحث مهم فقهی و حقوقی است که مباحث مختلف آن در فقه و حقوق مطرح شده است. با توجه به اینکه دلایل اثبات دعوا میزان و مبنای صدور حکم قاضی را در رسیدگی به پرونده‌‌های قضایی تشکیل می‌‌دهد، تشخیص ارزش اثباتی دلایل و اینکه ادله اثبات تا چه اندازه می‌‌توانند واقع را برای قاضی نشان دهد اهمیت زیادی پیدا می‌‌کند. درباره ترتیب ادله بر مبنای ارزش اثباتی آن باید گفت که توجه و نحوه‌‌ نگاه ما به ماهیت هریک از دلایل اثبات اهمیت زیادی دارد. دراین‌باره اندیشمندان مباحثی زیادی مطرح کرده‌‌اند که در جایش بحث شده است. در این مقاله تلاش شده است با در نظر گرفتن ماهیت هریک از ادله اثبات دعوا مراتب و درجه ارزش اثباتی آن به‌صورت نوعی و کلی بیان شود که درنهایت می‌توان گفت سلسله‌مراتب ادله اثبات دعوا و درجه‌بندی آن از حیث ارزش اثباتی و کاشفیت از واقع نزد مقام قضایی به‌صورت ذیل است: 1. علم قاضی؛ 2. اقرار؛ 3. سند کتبی؛ 4. شهادت؛ 5. کارشناسی؛ 6. امارات قضائی؛ 7. امارت قانونی؛ 8. سوگند.

the order of evidence in proving claimsin islamic jurisprudence and law

the discussion on the order of evidence in proving claims is an important topic in both jurisprudence and islamic law, with various aspects of it being addressed in these fields. considering that the evidence presented determines the extent and basis of a judge’s ruling in judicial cases, assessing the probative value of evidence and understanding to what extent they can demonstrate the truth to the judge becomes highly significant. regarding the order of evidence based on their probative value, it should be noted that our perception and understanding of the nature of each piece of evidence carry great importance. many scholars have discussed this matter, and their perspectives have been taken into account in this article. this article aims to provide a general classification and hierarchy of the probative value of evidence in proving claims, considering the nature of each type of evidence. ultimately, the hierarchy of evidence and its classification in terms of probative value and evidentiary power before judicial authorities can be summarized as follows: 1. judicial knowledge, 2. confession, 3. written documents, 4. testimony, 5. expert opinion, 6. judicial facts, 7. legal presumptions, 8. oath.