حکمرانی رفتار مصرف انرژی در ایران با تاکید بر عوامل موثر بر فرهنگ مصرف (مورد مطالعه: استان گلستان)

هدف: یکی از راه‌های حل چالش‌های انرژی در حال حاضر، اصلاح الگوی مصرف و هدایت رفتار مصرف‌کننده است. حکمرانی موثر در این زمینه مستلزم شناخت عمیق رفتارهای شهروندان و عوامل موثر بر آن است. این پژوهش با هدف شناخت عوامل موثر بر فرهنگ مصرف انرژی برق (تحصیلات، درآمد، ارزش و فرهنگ مادی) انجام شده است.روش: روش پژوهش حاضر از نوع کمّی است. راهبرد به کار گرفته شده پیمایش است. از تکنیک پرسشنامه برای جمع‌آوری داده استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش مشترکین برق استان گلستان است که با توجه به نسبت جمعیتی شهرها تعداد 427 مشترک برق، به شیوه نمونه‌گیری تصادفی مورد سوال قرار گرفته‌اند. تجزیه ‌و ‌تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار اس ‌پی ‌اس ‌اس صورت گرفته است. روایی توسط بررسی ادبیات پژوهش و مشاوره با متخصصین حوزه انرژی مورد تایید قرار گرفته و آلفای کرونباخ بالای 0.7 متغیر رفتار مصرف برق نشانگر پایایی این متغیر بوده است.یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد در میان متغیرهای مستقل میانگین فرهنگ مادی برابر 52.04 و میانگین رفتار مصرف برق برابر 51.5 حاصل شده است. در میان ارزش‌ها بیشترین امتیاز مربوط به ارزش دینی (4.18) و سپس ارزش ملی (3.16) است. آمار استنباطی بیانگر تائید فرضیات پژوهش است، یعنی رفتار مصرف برق در میان گروه‌های با تحصیلات و سطوح درآمدی مختلف، متفاوت است و افراد تحصیل‌کرده و نیز خانوارهای با درآمد کمتر رفتار مصرف برق بهتری داشته‌اند. همچنین، میان ارزش‌ها (بجز ارزش نوع‌دوستی) و فرهنگ مادی با رفتار رابطه معنادار وجود دارد، بطوریکه در بخش‌های مختلف مصرف انرژی، افراد متناسب با شرایط فرهنگی و مادی خود رفتار کرده‌اند.نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد برای حکمرانی رفتاری لازم است انواع فرهنگ‌های مصرف را از هم تمیز داد، چراکه انگیزه و دغدغه‌های مشترکین بر اساس وضعیت اقتصادی اجتماعی و هنجارها و ارزش‌ها متفاوت است. هرچند راه‌حل‌های قیمتی به صورت مقطعی جوابگو است اما توجه به تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی در بلند‌مدت به اصلاح الگوی مصرف برق کمک می‌کند.

governance of energy consumption behavior in iran with emphasis on factors affecting consumption culture (case study: golestan province)

objective: one of the ways to solve the current energy challenges is to modify the consumption pattern and guide the consumer’s behavior, and for effective governance in this field, we need a deep understanding of the citizens’ behaviors and the factors affecting them. this research was done with the aim of knowing the factors affecting the culture of electricity consumption (education, income, values and material culture).methods: the method of the current research is quantitative and the strategy used is survey, and the questionnaire technique was used to collect data. the statistical population of the study was the electricity subscribers of golestan province, which according to the population ratio of the cities, 427 electricity subscribers were questioned by random sampling. data analysis was done with spss software. validity has been confirmed by reviewing the research literature and consulting with experts in the field of energy, and cronbach’s alpha above 0.7 of the electricity consumption behavior variables indicates the reliability of this variable.results: the results show that among the independent variables, the average of material culture is 52.04 and the average behavior of electricity consumption is 51.5. among the values, the highest score is related to religious value (4.18) and then national value (3.16). inferential statistics show the confirmation of research hypotheses, that is, electricity consumption behavior is different among groups with different education and income levels, and educated people and households with lower income have better electricity consumption behavior. also, there is a significant relationship between values and material culture with behavior, so that in different sectors of energy consumption, people have behaved according to their cultural and material conditions.conclusions: the findings of this research show that for behavioral governance, it is necessary to distinguish different types of consumption cultures, because the motivation and concerns of subscribers are different based on the socio-economic status and norms and values. although price solutions are temporary solutions, paying attention to cultural and social differences in the long term helps to improve the pattern of electricity consumption.